Angelo zoekt naar sporen oorlogsmisdaden: ‘Het bewijs dat we vonden, was ijzersterk’

Gepubliceerd op: 10-12-2022

Marechaussee Angelo Wouters speurde afgelopen weken met veertig collega’s in Oekraïne naar bewijzen voor mogelijke oorlogsmisdaden. ,,Ik hoop dat wij net dat puzzelstukje hebben kunnen vinden dat uiteindelijk leidt tot een zaak.”

Een appartementencomplex dat voor een derde is weggevaagd. De resten puin liggen al onder een dun laagje sneeuw in Izjoem in de regio Charkov. Wouters en zijn team zien nog een grote krater. Scherven. Op deze plek zijn volgens de Oekraïners onschuldige burgers om het leven gekomen en is mogelijk sprake van een oorlogsmisdaad.
Dit is één van de plekken waar detachementscommandant Wouters onderzoek deed, naar wat zich hier precies heeft afgespeeld. Er wordt een 3D-scan gemaakt van de krater om een inschatting te maken vanuit welke richting het explosief is verschoten en welk soort munitie is gebruikt. Er worden grondmonsters genomen waarmee op de microvezel nauwkeurig kruitresten zijn te ontdekken. Ook leggen ze de aangetroffen situatie vast op foto’s. ,,We merkten heel erg dat mensen door willen en weer iets willen opbouwen. Voor je het weet is er niets meer van de schade te zien.”

Werken op deze ‘crime scenes’, zoals Wouters dat noemt, was niet gemakkelijk en zeker niet zonder risico. Er werd weliswaar niet gevochten op deze plekken, want de Oekraïners hadden het al in handen, maar overal in het land liggen nog mijnen. Ook waren de marechaussees beducht op blindgangers; bommen die niet zijn afgegaan. Geregeld vlogen er raketten over hun hoofden waarvoor ze soms even moesten schuilen. ,,We hadden niet het idee dat wij een doelwit waren. Maar het maakte het niet makkelijk om in dit gebied te opereren.” De rechercheurs werden mede beschermd door leden van de Brigade Speciale Beveiligingsopdrachten (BSB).
Het bewijs dat we vonden, was ijzersterk. Daar zou zomaar een zaak uit kunnen komen, al kan en mag ik daar niets over zeggen

Wouters hield zich niet bezig met de vraag wie de oorlogsmisdaden hebben gepleegd. Dat is aan het Internationale Strafhof, die de onderzoeken leidt. Ze waren alleen in het gebied om zo objectief mogelijk de feiten vast te leggen. Wouters heeft het gevoel dat ze zeker een paar keer het verschil hebben kunnen maken. ,,Het bewijs dat we vonden, was ijzersterk. Daar zou zomaar een zaak uit kunnen komen, al kan en mag ik daar niets over zeggen.”
Met de bijdrage die we nu hebben geleverd, hebben we al heel veel kunnen betekenen

Cruciale puzzelstukje
Wouters hield zich tijdens de werkzaamheden niet bezig met wat ze nu precies op het spoor waren. ,,Natuurlijk zijn wij nieuwsgierig wat onze bevindingen betekenen in een onderzoek en hoop je dat wij net dat cruciale puzzelstukje hebben kunnen vinden die uiteindelijk tot een zaak of een veroordeling gaan leiden. Maar met de bijdrage die we nu hebben geleverd, hebben we al heel veel kunnen betekenen. Mensen waren blij met onze komst. Ze voelen serieus genomen. De steun die wij kregen was hartverwarmend.”
Wouters herinnert zich de omhelzingen van dorpsbewoners. Of een man die een pot thee kwam brengen, terwijl hijzelf alles was kwijt geraakt. ,,Dan krijg je zelf geen hap meer uit je boterham, kan ik je zeggen. Er zijn dan ook heel wat lunchpakketje gedeeld met de Oekraïners. Of een sjaal tegen de kou als collega’s die konden missen.”
Vooraf was het moeilijk voor te stellen, wat Wouters en zijn team precies zou aantreffen. ,,Thuis op de bank heb je totaal geen idee wat je moet verwachten. Maar ik heb me daar veiliger gevoeld dan ik van tevoren dacht.”

De missie deed Wouters beseffen hoe goed hij het eigenlijk heeft in Nederland. Dat de verwarming altijd werkt, er licht is op het werk, er alleen op de eerste maandag van de maand een luchtalarm is, en geen dreiging van bovenaf met al die afgeschoten raketten die dood en verderf zaaien. ,,Ik kan hier elke dag uit eten als ik zou willen, in de supermarkt is alles te krijgen. Dat mogen we best wel eens meer beseffen.”
Wouters heeft het te doen met de kinderen die daar moeten opgroeien. De oorlog is nog niet voorbij, maar ook van de nasleep gaat het land nog heel lang last hebben. ,,In Nederland ruimen we nog steeds bommen op uit de Tweede Wereldoorlog. Mijnenvelden zijn in Oekraïne nog in grote getale aanwezig.”