Opvang illegalen nog steeds splijtzwam in kabinet, maar gesprekken zijn ‘verder dan ooit tevoren’

Gepubliceerd op: 13-6-2018

Vandaag botsen twee uitersten weer met elkaar in de Tweede Kamer over de terugkeer van uitgeprocedeerde asielzoekers. Staatssecretaris Harbers is voor sobere opvang zolang de illegalen nog in Nederland zijn. De oppositie voelt zich gesterkt door onderzoekers die veel meer heil zien in 24-uursopvang.

Remco Meijer 12 juni 2018, 21:11
Afbeelding verwijderd

Mark Harbers, staatssecretaris van Justitie en Veiligheid. Foto ANP

Uit onderzoek in opdracht van het WODC, het wetenschappelijk instituut van Justitie, bleek maandag dat 24-uursopvang met begeleiding beter werkt om vertrek van uitgeprocedeerde asielzoekers te bewerkstelligen dan ‘kale’ opvang met alleen een matras voor de nacht en geen dagprogramma. Het kabinet zoekt naarstig naar de middenweg tussen rekkelijken en preciezen.

Drie jaar na de bed-bad-broodcrisis tussen VVD en PvdA in Rutte-II is de opvang van uitgeprocedeerde asielzoekers nog altijd een heikel onderwerp in politiek Den Haag. Het wachten is, ook al drie jaar, op acht Landelijke Vreemdelingen Voorzieningen (LVV’s), die gemeentelijke bed-bad-broodvoorzieningen overbodig zouden maken.

Gesprekken verder dan ooit
De opening van deze LVV’s valt ook nu nog niet op korte termijn te verwachten. Wel zegt Jos Wienen, burgemeester van Haarlem en namens de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) hoofdonderhandelaar met het ministerie van Justitie, dat de gesprekken ‘verder zijn dan ooit tevoren’.

Vandaag debatteert de Tweede Kamer met staatssecretaris Mark Harbers (VVD, op Justitie belast met vreemdelingenzaken) over zijn ‘integrale migratieagenda’, die hij eind maart namens het kabinet Rutte-III ontvouwde. Een belangrijk thema daarin is de terugkeer van uitgeprocedeerde asielzoekers. Dat gaat idealiter vrijwillig, al dan niet met hulp van de justitiële Dienst Terugkeer en Vertrek. Bij weigering om te vertrekken, kan vreemdelingenbewaring volgen en gedwongen uitzetting door de Koninklijke Marechaussee.

Van iets meer dan de helft van de uitgeprocedeerde asielzoekers is niet aantoonbaar vast te stellen dat zij Nederland verlaten, rapporteerde de Algemene Rekenkamer maandag. Die mensen zijn in stilte doorgereisd naar een ander Europees land om daar hun geluk te beproeven, of verkiezen een leven in de illegaliteit.

Geen mensen onder de brug
Een groep van enkele duizenden doet een beroep op gemeentelijke opvang. In een azc kunnen zij niet meer terecht – het Rijk heeft immers zijn handen van hun afgetrokken. Zo’n veertig gemeenten in Nederland hebben bed-bad-broodvoorzieningen, doorgaans om pragmatische redenen: zij willen geen mensen onder de brug of zwervend over straat.

Over die opvang verschillen de meningen. VVD en CDA vinden dat onwilligheid tot vertrek niet beloond mag worden met opvang. In de woorden van Klaas Dijkhoff, VVD-fractieleider, is zo’n premie op ongehoorzaamheid ‘raar’. PvdA en GroenLinks staan daar tegenover. Zij vinden het standpunt van de rechtse partijen te dogmatisch (soms is terugkeer onmogelijk) en niet humaan. Het leidde in Rutte II tot een crisis tussen VVD en PvdA. De huidige coalitiepartijen D66 en ChristenUnie kozen toen de zijde van de sociaaldemocraten.

Dijkhoff was Harbers’ voorganger als staatssecretaris. Over de onderhandelingen die hij startte om na de kabinetscrisis tot LVV’s te komen, schreef hij in december 2016 in een brief aan de Kamer: ‘Er is een fundamenteel verschil van mening over het in stand houden van de gemeentelijke bed-bad-broodvoorzieningen.’ Dijkhoff vond dat die dicht moesten als er eenmaal LVV’s zouden zijn, ‘om het vertrekbeleid te versterken’.

In het regeerakkoord van VVD, CDA, D66 en CU staat dit ook, met een kleine verzachting. De coalitiepartijen zoeken nadrukkelijk naar de middenweg. Voor de LVV’s wordt volgens de afspraken tussen de vier partijen een akkoord gesloten met de VNG. ‘Gemeenten kunnen vertrekplichtigen vervolgens naar de LVV-locaties verwijzen. Daarbij blijft individuele noodopvang voor enkele dagen op basis van de openbare orde mogelijk, maar niet eigen bed-bad-broodvoorzieningen.’

Meewerken aan terugkeer
In een LVV heerst volgens het regeerakkoord het volgende regime voor een uitgeprocedeerde: ‘De eerste twee weken geldt geen voorwaarde tot meewerken aan terugkeer naar het land van herkomst. Daarna moeten zij meewerken aan terugkeer, tenzij blijkt dat zij toch in aanmerking komen voor een verblijfsvergunning. Wanneer zij niet serieus werken aan terugkeer naar het land van herkomst wordt hen opvang en ondersteuning ontzegd.’ Hoe lang het werken aan terugkeer mag duren, is niet bepaald.

In het bestuursakkoord tussen Rijk en gemeenten komt te staan dat de LVV’s ‘vanuit de praktijk en stap voor stap worden ontwikkeld’, schreef Harbers in zijn brief van maart. Nu overal nieuwe colleges zijn gevormd – Amsterdam wil een opvang met 500 plaatsen optuigen –, moet volgens VNG-onderhandelaar Wienen vooral nog naar de financiering worden gekeken.

Bron : volkskrant.nl

Altijd op de hoogte? Meld u aan voor de wekelijkse nieuwsbrief