het boek "Onder Vuur". Herinnering aan Jeroen Severs en bespreekbaarheid van PTSS

Gepubliceerd op: 11-10-2021

Marechaussee Jeroen vond het lichaam van Nicky Verstappen en kwam later om het leven in Irak: ‘Belangrijk dat hij nooit vergeten wordt’ Marechaussee Jeroen Severs uit Zoelmond kwam in 2004 om het leven toen hij tijdens een vredemissie in Irak in een hinderlaag reed. Zijn collega en kameraad Emiel Jansen was getuige van het drama.
Hij schreef het boek Onder Vuur, enerzijds om de herinnering aan Severs levend te houden, anderzijds om PTSS bespreekbaar te maken. Defensie heeft op haar beurt een viaduct over de A15 naar Jeroen Severs vernoemd.
Nog elke dag ziet Jansen het levendig voor zich: dat Severs dood in de auto zit, en Jansen niets meer voor hem kan doen. Tijdens een patrouille in het Iraakse Ar Rumaythah rijden de zes marechaussees en hun tolk in een hinderlaag. Het ratelende getik en de vonken van inslaande kogels op de straat en in de patrouilleauto’s blijven maar doorgaan.
Een halve kilometer lang rijden ze door een kogelregen, waarbij ze van alle kanten beschoten worden. Ze treffen de hel op aarde en langzaam dringt het tot de marechaussees door dat ze in een oorlog terecht zijn gekomen.
De 29-jarige wachtmeester uit Zoelmond wordt dodelijk getroffen in zijn hoofd, een ander raakt zwaargewond. Het wordt één van de meest gewelddadige nachten in de geschiedenis van de Nederlandse krijgsmacht in vredestijd.
Taboe
Het vertellen van het verhaal was ‘een lang en moeilijk traject’, vertelt Jansen. Vooral bedoeld om ervoor te zorgen dat Severs niet vergeten wordt en omdat hij het verdient, maar volgens hem ook om het onbegrip rondom een posttraumatische stressstoornis (PTSS) te doorbreken.
Sinds de schokkende ervaring in Irak kampt Jansen zelf met de stoornis. „Met het boek wil ik de taboe doorbreken en laten zien dat mensen met PTSS gewoon inzetbaar zijn, ook in dienstverband.”
Het gedrag van iemand met PTSS wordt niet begrepen, vindt de veteraan. „In het boek ben ik open en eerlijk over mijn alledaagse ritme. In het begin was ik bang om te gaan slapen en dronk ik de nodige potjes bier om er niet aan te denken.
Daarna stapte ik onder de douche, trok ik mijn kleren aan en ging ik gewoon weer aan het werk. Dat gaat even goed, totdat je instort. Het heeft mij erg geholpen om erover te praten en dit verhaal te vertellen.”
Inmiddels is Jansen in het burgerleven een gewaardeerd collega bij ProRail, maar nog altijd schrikt hij van vuurwerk en onverwachte, harde geluiden.
Luitenant-generaal Hans Leijtens, Commandant Koninklijke Marechaussee, is van mening dat het boek PTSS een gezicht geeft. „Ik ging zelf op missie in 2010. Mijn vrouw werd gewaarschuwd dat ik een abnormale reactie op normale omstandigheden kon gaan geven.”
Maar het boek geeft volgens Leijtens bovenal kleur aan de persoon Severs, die volgens hem nooit vergeten zal worden. „Met dit boek doen we samen iets aan het traumatische gevoel. Het brengt ons bij elkaar en werpt je even terug in de tijd.”
Nicky Verstappen
Leijtens haalt ook het moment aan dat Severs in 1998 als één van de militairen het lichaam van Nicky Verstappen aantrof in Limburg, en later ook de naam van fietser Jos Brech noteerde.
De gesneuvelde Zoelmonder zal nooit weten dat hij later een sleutelrol zou spelen bij de doorbraak in het onderzoek. „Het laat zien dat Jeroen een alerte jongen was. Hij was jong, maar toch ervaren.”
Afscheidsmaaltijd
De vredesmissie in Irak was Severs’ eerste en laatste uitzending. Van een afscheid wilde hij niet weten, vertelt vader Henk Severs. „Ik bracht hem naar de bus in Schaarsbergen, die naar het vliegveld in Eindhoven zou vertrekken. Hij mengde zich al snel onder de groep, alsof ik hem morgen weer zou zien.”
Zijn moeder Greet Severs had nog regelmatig app-contact met hem in de week voor zijn overlijden. „De avond voor zijn vertrek heeft Jeroen nog Japans gekookt voor ons. Jeroen was dol op koken. Maar we mochten niet spreken van een afscheidsmaaltijd en ook geen foto’s maken. Daar werd hij echt boos om. Hij was iemand die zich liever op de achtergrond plaatste.”
Het is belangrijk dat hij nooit vergeten wordt. En dit maakt ons steeds een stukje sterker
Nu prijkt zijn naam nota bene ook op een viaduct over de A15, ter hoogte van afslag Tiel-West, dat ter ere van de wachtmeester onlangs tot het Jeroen Severs-viaduct werd gedoopt. Defensie vernoemt de komende jaren tientallen viaducten naar gesneuvelde militairen.
Greet: „We waren in eerste instantie verrast. Houdt het dan nooit op? Maar dit verhaal mag de aandacht krijgen. Het is belangrijk dat hij nooit vergeten wordt. En dit maakt ons steeds een stukje sterker.”
Bezinningshoek
Jansen presenteerde onlangs zijn verhaal – opgetekend door schrijver Jim de Koning, die eerder ook werkzaam was bij de Koninklijke Marechaussee en onder meer het boek De Zaak Ronald V. schreef – in het Marechausseemuseum in Buren, nota bene de stad waar Severs begraven is. In het museum is inmiddels ook een bezinningshoek voor de gesneuvelde Zoelmonder ingericht.
In de hoek staat een stoel, waarop een stapel persoonlijke bezittingen van Severs ligt. Schoenen, kleding, een bril, kaarten en een pasje. ‘Subtiel tentoongesteld en opgevouwen alsof er morgen weer een nieuwe dag begint waarop hij de kleding kan aantrekken’, licht museumdirecteur René Parijs toe.
Onder Vuur telt 288 pagina’s en bevat een fotokatern van 16 pagina’s. Het is voor 21,99 euro verkrijgbaar bij elke online boekhandel en bij het Marechausseemuseum.