Defensie wil meer militairen verplicht vaccineren: ’Afdwingen prik juridisch mogelijk’

Gepubliceerd op: 25-11-2021

Defensie wil meer militairen verplicht vaccineren: ’Afdwingen prik juridisch mogelijk’
Het ministerie van Defensie wil de vaccinatieplicht voor militair personeel uitbreiden. Nu moeten alleen militairen die worden uitgezonden zich laten inenten tegen Covid-19, dat zou ook moeten gelden voor leden van eenheden die op korte termijn kunnen worden weggestuurd of zich op een missie voorbereiden.
Een zegsman van het departement meldt dat Defensie het graag van zo’n verruiming ziet komen. De regels zouden in december moeten ingaan. Het gaat, zo benadrukt Defensie, niet om een algemene plicht voor alle militairen. Het departement wil niks kwijt over wat de vaccinatiegraad van het militaire personeel is en hoeveel mensen nog een prik zouden moeten halen. Volgens vakbond AFMP is een groot aantal militairen niet gevaccineerd en zou de aanscherping in de praktijk dicht bij een algemene verplichting in de buurt komen. De AFMP is daar tegen.
Hoewel de verplichte vaccinaties en periodiek herhaalde inentingen voor bijvoorbeeld difterie en tetanus onder militairen nauwelijks voor discussie zorgen, doet het coronavaccin dat wel. Een algemene vaccinatieplicht ligt uitermate gevoelig, zo onderkent het ministerie ook door te benadrukken hier niet op af te koersen.
„Toch is dat waar het wel op neerkomt als je de leden van alle eenheden die op korte termijn kunnen worden weggestuurd voor de snelle NAVO-reactiemacht of zich voorbereiden op die taak verplicht zich te laten vaccineren. Je hebt het dan over het hele Korps Mariniers, het Korps Commandotroepen en een deel van de Luchtmobiele Brigade. Bij elkaar gaat dat om duizenden mensen”, aldus voorzitter Ton van den Berg van de militaire vakbond AFMP.
„Voor ons als bond is dit zeker nog geen gelopen koers. We moeten hier een goed gesprek over hebben en als mensen al worden verplicht zich te laten vaccineren dan vinden wij dat Defensie de aansprakelijkheid op zich moet nemen van eventuele medische gevolgen die we nog niet kennen. Ook op langere termijn.”
"Voor ons als bond is dit zeker nog geen gelopen koers"
De vakbond wijst bij haar standpunt over een algemene vaccinatieplicht op een advies van de Commissie Deskundigen Immunisatie Militairen (CDIM). Deze adviseerde in januari negatief. De leden stelden dat de ’inbreuk op het grondrecht van lichamelijke integriteit niet opweegt tegen de te verwachte gezondheidswinst en inzetbaarheidswinst’.
Vaccinatie op last van de werkgever mag maatschappelijk en ook onder defensiepersoneel controversieel zijn; juridisch is het wel mogelijk, zo stelt hoogleraar arbeidsrecht Evert Verhulp van de Universiteit van Amsterdam. Hij wijst erop dat de KLM alleen nog gevaccineerd personeel inzet op vluchten naar landen die daarom vragen. Het gaat om Singapore en Canada.
Voor ambtenaren en militairen in het bijzonder geldt volgens Verhulp dat de overheid als werkgever extra juridische mogelijkheden heeft om inenting af te dwingen. Vooral wanneer duidelijk is dat de vaccinatie nodig is om zelf en collega’s veilig te kunnen laten functioneren. In het uiterste geval kan de werkgever weigeraars zelfs ontslaan. Het is onbekend of dat daadwerkelijk gebeurt of aan de orde is geweest. De professor zegt nog bijna geen gerechtelijke uitspraken hierover voorbij te hebben zien komen.
Bij verschillende krijgsmachtsdelen zorgden corona-uitbraken de afgelopen maanden voor serieuze problemen. Tijdens een grote NAVO-oefening waaraan de vloot en het Korps Mariniers in oktober deelnamen vertoonden tientallen militairen aan boord van twee marineschepen coronaverschijnselen. Er viel alleen niet vast te stellen of ze het virus daadwerkelijk onder de leden hadden omdat de marineleiding weigerde personeel te laten testen.
De marine vond het doorgaan van de oefening belangrijker dan de gezondheidsklachten en stuurde de mensen met klachten naar hun kooi met een paracetamolletje. Dat zou verantwoord zijn geweest omdat de vaccinatiegraad – die de marine voor deze onderdelen wel wilde noemen – met 89 procent heel hoog was en de veronderstelde gezondheidsrisico’s laag.
Het beleid zorgde voor woede bij de militaire bonden die de werkwijze onacceptabel vonden. De luchtmacht moest in mei deelname aan een NAVO-oefening in Portugal met een detachement F-16’s voortijdig afbreken vanwege snel om zich heen grijpende coronabesmettingen.
Hetzelfde gebeurde recent nog met een landmachteenheid tijdens een oefening op het Duitse oefenterrein Altmark.