Man dood gevonden in landingsgestel vliegtuig: ‘Je moet wanhopig zijn’

Gepubliceerd op: 19-4-2023

Op Schiphol werd maandag een Nigeriaanse man gevonden in het landingsgestel van een KLM-toestel. Het merendeel van de vluchtelingen dat zich in een wielkast verstopt, overleeft het niet. ‘De kans is groot dat je bevriest of stikt.’

De man die maandag dood werd gevonden in het landingsgestel van een KLM-toestel op Schiphol kwam uit Nigeria. Volgens een woordvoerder van de Koninklijke Marechaussee is de man in Lagos in de wielkast gekropen en is hij hoogstwaarschijnlijk overleden aan de gevolgen van onderkoeling. Zijn leeftijd is nog niet bekend.

Mensen verstoppen zich soms in de ruimten van het landingsgestel van een vliegtuig om een ander land binnen te komen. Dat gebeurt niet vaak, zegt de Koninklijke Marechaussee. De afgelopen jaren ging het gemiddeld om één incident per jaar in Nederland.

Bijna zeker dood
In april 2021 werd er ook al een Nigeriaanse man gevonden in de wielkast van een vliegtuig op Schiphol. In januari 2022 werd een 22-jarige Keniaanse man aangetroffen in een vrachtvliegtuig, wederom op Schiphol. Hij overleefde het en vroeg asiel aan in Nederland. Dat is heel ongebruikelijk, zegt luchtvaartdeskundige Joris Melkert van de TU Delft. “Wie dit probeert, gaat een bijna zekere dood tegemoet.”

Een vliegtuig heeft vaak drie, soms meer landingsgestellen: eentje vooraan in de neus van het vliegtuig en twee of meerdere bij de vleugels. Als het vliegtuig op de grond staat, zijn die landingsgestellen uitgeklapt. Piloten lopen vlak voor de vlucht een inspectierondje om het vliegtuig heen. Het is moeilijk om dan uit het zicht te blijven. “Wat vaak gebeurt, is dat een vliegtuig de motoren start, begint met taxiën en dan nog even moet wachten voordat het op kan stijgen,” aldus Melkert.

Verstekelingen kunnen dan proberen bij het onderstel te komen, langs de poten omhoog te klimmen en zich vervolgens te verstoppen in de ruimte die, wanneer het vliegtuig opstijgt, weer ingetrokken wordt.

Bevriezen of stikken
“Het landingsgestel is een zwaar hydraulisch mechanisme,” aldus Melkert. “Bij het intrekken kan een mens makkelijk geplet worden.” Als het wél lukt om ongedeerd een plekje in de ruimte te bezetten, is de kans groot dat het tijdens de vlucht alsnog misgaat. Melkert: “Je zit niet in de cabine, dus het wordt er erg koud, -50 of -60 graden Celsius is niet uitzonderlijk. Bovendien is op grote hoogte de luchtdruk heel laag, dus is er veel te weinig zuurstof. De kans is groot dat je bevriest of stikt.”

Waarom zou iemand deze levensgevaarlijke vorm van vluchten dan overwegen? Volgens Leo Lucassen, directeur van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis, is het verschijnsel een direct gevolg van Europese grensbeleid.

Lucassen: “Sinds de jaren negentig geldt er een beleid waarin mensen alleen nog maar naar een bestemming binnen de EU mogen reizen als ze daarvoor een geldig visum in hun paspoort hebben. Een papieren grens dus, die het Fort Europa bewaakt, en die tamelijk effectief is om mensen op de plekken te houden die ze juist willen ontvluchten.”

Uitzonderlijk
We kennen de beelden uit Afghanistan, waar mensen zich tijdens de machtsovername van de Taliban wanhopig aan opstijgende vliegtuigen vastklampten. Toch is de ‘vliegtuigmethode’ volgens Lucassen heel uitzonderlijk.

“Verreweg de meeste sterfgevallen onder vluchtelingen worden veroorzaakt door zinkende bootjes,” zegt hij. “Het grensbeleid dwingt mensen die geen visum kunnen krijgen om met mensensmokkelaars in zee te gaan.” Jezelf verstoppen in een vliegtuig is goedkoper dan het betalen van een mensensmokkelaar, maar ook veel gevaarlijker. “Je moet behoorlijk desperaat zijn om dat te doen.”

Dat beaamt Sofie Croonenberg van Stichting Vluchteling. “Er zijn simpelweg heel weinig veilige en juridisch legale routes voor mensen om te vluchten,” zegt ze.

Voor het feit dat het veelal Afrikaanse vluchtelingen zijn die de wielkasten inkruipen, heeft ze geen verklaring. “Mensen worden tot wanhoop gedreven in het zoeken naar manieren om te vluchten. Dit is er pijnlijk genoeg een van.”