Marechaussee kreeg onveilige pantserauto's, leverancier moet miljoenen betalen

Gepubliceerd op: 28-4-2023

Een Frans defensie- en beveiligingsbedrijf moet de Nederlandse Staat ruim 6 miljoen euro betalen als gevolg van een geflopte levering van 16 bepantserde voertuigen voor de Koninklijke Marechaussee. De omgebouwde wagens bleken levensgevaarlijk.

Problemen met het remsysteem, de stuurkolom en de brandstoftank die ertoe konden leiden dat gepantserde auto's niet meer konden remmen, de bestuurder de controle over het stuur kon kwijtraken, of ontploffingsgevaar opleverden.

Dat zijn in het kort de ernstigste en gevaarlijkste geconstateerde gebreken aan de gepantserde Toyota's die het Franse bedrijf Centigon in 2019 leverde aan de Nederlandse marechaussee.

Beveiliging in gevaar
Omdat de Fransen leveringen volstrekt onbruikbaar bleken, kreeg de marechaussee een gebrek aan gepantserde auto’s en kwam de beveiliging van risicovolle objecten en gebouwen in gevaar.

Dat blijkt uit een recente uitspraak van de rechtbank Den Haag. Het ministerie van Defensie en Centigon onthouden zich van commentaar op de zaak.

Miljoenenopdracht
Begin 2018 bestelde de Nederlandse Staat via de Defensie Materieel Organisatie (DMO) 24 gepantserde Toyota Landcruisers bij het Franse beveiligingsbedrijf Centigon. De wagens zouden gebruikt gaan worden door de Koninklijke Marechaussee, onder meer voor de beveiliging van risicovolle objecten. Prijskaartje: 7,3 miljoen euro, ofwel ruim 300.000 euro per auto.

Bepantserd
Centigon is in defensiekringen een bekende naam. Het bedrijf houdt zich al ruim een eeuw bezig met het beveiligen en bepantseren van voertuigen. Het bedrijf werkte recent ook aan vrachtwagens voor het Nederlandse leger.

Ingrijpende klus
Voor de Nederlandse opdracht zouden de Fransen een Amerikaanse versie van de Toyota Landcruiser 200 ombouwen tot een gepantserde versie. Dat bleek een ingrijpende klus.

Voor het aanbrengen van de bepantsering moest Centigon de wagens deels ontmantelen. Om ruimte te maken voor het pantser moest veel van de standaard inrichting zoals de elektrische bedrading worden aangepast. Ook werden de wagens door de aanpassingen twee keer zo zwaar, zodat de remsystemen moesten worden versterkt.

Vol gebreken
Keurig op tijd leverde Centigon tussen oktober 2018 en februari 2019 de eerste achttien gepantserde Toyota's af in Nederland. Al snel bleken die voertuigen echter bomvol gebreken te zitten. Naast kleine productiefouten werden ook ernstige problemen geconstateerd, die leidden tot veiligheidsrisico's.

Zo zou er volgens Defensie sprake zijn van explosiegevaar als gevolg van temperatuur- en drukstijging in de brandstoftanks, remproblemen die konden leiden tot verlies van remdruk of volledig remvermogen, en montagefouten van de stuurinrichting waardoor bestuurders de controle over het voertuig konden verliezen.

De leverancier erkende in mei 2019 de tekortkomingen en haalde de pantserwagens terug naar de fabriek. Binnen drie maanden zouden de problemen op Franse kosten worden verholpen. Later dat jaar keerden de wagens inderdaad terug in Nederland. Maar daar bleken de problemen niet opgelost.

Geen verantwoordelijkheid
Tijdens een inspectie in aanwezigheid van het Nederlandse autobedrijf Louwman dat het onderhoud aan de wagens zou gaan verrichten, werd opnieuw een waslijst aan gebreken vastgesteld. Daarbij bleek nog steeds sprake van ernstige veiligheidsrisico's als gevolg van de problemen met de brandstoftanks, remsystemen en de stuurkolom.

De problemen waren zo ernstig dat Louwman zich in november 2019 tijdelijk terugtrok als onderhoudsbedrijf. "Vanwege de aard van de huidige gebreken (…) willen wij de zware verantwoordelijkheid niet nemen om wagens na onderhoud op de weg te brengen", schreef het bedrijf aan de Staat.

Miljoenenclaim
Daarmee verdampte het laatste restje vertrouwen van de materieelorganisatie van Defensie in Centigon.

Eind 2019 ontbond de Nederlandse Staat het contract, verscheurde de order voor de zes nog niet geleverde pantserwagens, en eiste het geld terug voor de achttien waardeloze pantserwagens die onbruikbaar in een loods stonden. Daar bovenop eiste de Staat een contractuele boete van een half miljoen.

Beveiliging in gevaar
Daarbij werd niet alleen gewezen op de gebreken aan de bepantserde auto's zelf, maar ook op de operationele problemen waarmee de marechaussee als gevolg van de leveringsflop te maken kreeg.

Naar aanleiding van een onderzoeksrapport van het ministerie van Defensie verschenen in 2021 al berichten in de media over het tekort aan pantserauto's bij de Marechaussee, waardoor de beveiliging van risico-objecten in gevaar kwam. De ernst van de problemen kwam destijds nog niet naar buiten.

Franse weigering
Hoe snel Centigon in het voorjaar van 2019 was geweest met het erkennen van de fouten en het toezeggen van herstel, hoe weigerachtig de Fransen waren in de betaling van de schadeclaim.

Volgens de leverancier zou de Staat ten onrechte het contract hebben ontbonden. Zo zouden de gebreken niet ernstig genoeg zijn, en bovendien herstelbaar. Ook vond het terugbetaling van de miljoenen niet eerlijk omdat het bedrijf de wagens wel had geleverd en op eigen kosten kostbare herstelwerkzaamheden had uitgevoerd.

Naar de rechter
Daarop sleepte de Nederlandse Staat het bedrijf in de zomer van 2021 voor de rechter. Vorige maand, bijna twee jaar later, gaf de rechtbank Den Haag uiteindelijk pas een eindoordeel over de zaak.

Volgens de Haagse rechtbank is bewezen dat Centigon gebrekkige en onveilige gepantserde wagens leverde. Ook vindt de rechter het logisch dat de materieelorganisatie van Defensie haar vertrouwen in de leverancier verloor na de mislukte hersteloperatie. Op basis daarvan mocht de Staat het contract ontbinden.

6 miljoen betalen
Ten slotte oordeelt de Haagse rechtbank dat het Franse bedrijf de ruim 5,5 miljoen euro die het al ontving, moet terugbetalen. Daarbovenop komt nog een contractuele boete van ruim een half miljoen euro.

De tegeneisen van het Franse bedrijf voor een betaling van samen ruim één miljoen euro aan achterstallige betalingen en schadevergoeding voor het terugtrekken van de opdracht voor de laatste zes wagens, werden door de Haagse rechter afgewezen.

Hoger beroep
Woordvoerder kapitein Tom van Hout van het ministerie van Defensie zegt nog geen commentaar te kunnen geven op het vonnis. "Het klopt dat wij deze zaak hebben gewonnen. Maar de termijn waarin de tegenpartij in hoger beroep kan gaan, loopt nog. Tot die tijd kunnen wij geen uitspraken over de zaak doen."

Marechaussee
Volgens Van Hout heeft de marechaussee nog een tijdje doorgereden met de oude voertuigen, en gezocht naar een alternatief voor de nieuwe wagens. "Daardoor kon de taakstelling van het Hoog Risico Beveiligings Eskadron van de Marechaussee niet optimaal worden gehaald."

Centigon wil niet reageren op een lijstje gemailde vragen, laat woordvoerder Nicolas Lecomte weten. Zo blijft voorlopig onbekend of de Fransen tegen de uitspraak van de Haagse rechter in hoger beroep gaan. Ook wil Centigon niet zeggen of de kwestie gevolgen heeft gehad voor een andere recente bepantseringsopdracht, voor cabines van Nederlandse legertrucks.