Asielhopper ongrijpbaar

Gepubliceerd op: 11-6-2021

Asielhopper ongrijpbaar: terugsturen naar EU-land van aankomst mislukte 46.000 keer
Europese afspraken over het terugsturen van asielhoppers blijken in praktijk helemaal niet te werken. Nederland haalt bij het uitzetten van deze asielzoekers drie op de vier keer bakzeil. Dat blijkt uit cijfers die De Telegraaf heeft opgevraagd bij het ministerie van Justitie en Veiligheid.
Het is Nederland in de afgelopen zeven jaar 46.000 keer niet gelukt vreemdelingen terug te sturen naar de EU-lidstaat van hun eerste aanvraag. Slechts in 13.670 gevallen lukte de uitzetting wel.
De asielzoekers nemen de benen of andere landen willen hen niet terug. Dat terwijl de regels op papier glashelder zijn: migranten moeten terugkeren naar het EU-land van aankomst voor een asielprocedure.
Volgens het ministerie is het ’vertrek met onbekende bestemming’ de voornaamste reden dat een uitzetting spaak loopt. De meeste asielzoekers worden namelijk niet vastgezet. Hierdoor kunnen ze gemakkelijk met de noorderzon verdwijnen, door simpelweg de asielopvang uit te lopen. Ook de coronapandemie belemmert volgens het ministerie de overdracht.
Dublinregels
EU-regels schrijven voor dat het land waar migranten het eerst voet aan wal zetten verantwoordelijk is voor een asielaanvraag. Op basis van de zogeheten Dublinregels mogen lidstaten mensen dan terugsturen naar het land van binnenkomst. Zo moet worden voorkomen dat migranten keer op keer een nieuwe asielpoging kunnen doen in een ander land binnen de Europese Unie.
Sommige asielzoekers kiezen er toch voor om op doorreis te gaan en in een ander land voor asiel aan te kloppen. Volgens betrokkenen gebeurt dat soms zelfs aan de lopende band. ’Asielhoppers’ verblijven zodoende in verschillende EU-landen zonder dat ze een verblijfsvergunning krijgen.
Een woordvoerder van Justitie en Veiligheid benadrukt in een reactie dat er achter de cijfers een complexe wereld van obstakels schuilgaat: „Op basis van de cijfers kan dus niet zomaar geconcludeerd worden naar welk land overdrachten goed verlopen en naar welk land minder.”
"Meestal verdwenen met de noorderzon"
Maar uit cijfers blijkt dat die Europese afspraken in praktijk weinig opleveren. De solidariteit is ver te zoeken en landen nemen om uiteenlopende redenen niet de verantwoordelijkheid die Nederland van ze vraagt. In totaal lukt het dus nog niet eens bij een kwart van de pogingen om migranten over te dragen naar een ’EU-partner’. Nederland blijft in afwachting van een overdracht wel verantwoordelijk voor de vreemdelingen. Een Dublinprocedure neemt in de praktijk geregeld maanden in beslag. In de tussentijd houden de asielzoekers recht op opvang, medische zorg en andere voorzieningen.
Sommige EU-landen vallen in negatieve zin op. Zo werden er bij Griekenland ruim 3000 verzoeken ingediend voor overname. De Grieken gingen maar 50 keer akkoord met zo’n verzoek en minder dan tien keer vond er ook daadwerkelijk een overdracht plaats.
Rechtsbijstand
Daar is volgens de woordvoerder van Justitie en Veiligheid een reden voor. „Nederland mag bijvoorbeeld vanwege uitspraken van de Raad van State asielzoekers die al in Griekenland asiel hadden aangevraagd alleen terugsturen als zij daar toegang tot rechtsbijstand hebben.” Bovendien komen er in Griekenland door de ligging veel asielzoekers aan in de EU.
Maar ook de Hongaren hebben nauwelijks een boodschap aan zo’n verzoek. Slechts in 2,5 procent van de gevallen wordt een asielzoeker daadwerkelijk overgenomen. Italië liet Nederland in die periode ook zitten met zo’n 10.000 asielzoekers, aangezien een zogenoemde Dublinclaim maar in 16,5 procent van de gevallen tot een overdracht leidt. Ook in Italië zetten relatief veel migranten voor het eerst voet op Europese bodem.
Het Verenigd Koninkrijk (44,1 procent) en België (44,4 procent) nemen het vaakst wél een migrant terug als Nederland daarom vraagt. Maar zelfs bij die landen gebeurt dat dus in minder dan de helft van alle gevallen succesvol.
De cijfers werpen nieuw licht op Europese asielsamenwerking die volgens toonaangevende politici cruciaal is, aangezien er binnen de EU geen grenscontroles zijn. In Brussel wordt gewerkt aan een nieuwe Europese asielovereenkomst. Eurocommissaris Ylva Johansson heeft eerder te kennen gegeven de Dublinovereenkomst te willen herzien.
Verplichtingen
Volgens Justitie en Veiligheid is er geen zicht op hoeveel asielzoekers in Nederland verblijven voor wie eigenlijk een ander EU-land verantwoordelijk is. De zegsman van het ministerie vertelt dat de Nederlandse inzet was om EU-landen te korten op EU-fondsen als afspraken niet worden nagekomen. „Lidstaten die hun verplichtingen niet naleven, zouden moeten worden gekort op de Europese middelen die deze lidstaten ontvangen. Dit voorstel is niet overgenomen.”