Stelsel beveiligen piept en kraakt

Gepubliceerd op: 27-9-2021

Met de premier erbij in het takenpakket, wordt de last op de schouders van de Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging (DKDB) nog zwaarder. Zeker sinds de moord op de advocaat Derk Wiersum staat de dienst die zorgt voor persoonsbeveiliging zwaar onder druk.
Het is een getal dat niemand wil noemen: hoeveel personen er in de DKDB-beveiliging zitten. Zodra het over beveiligingsmaatregelen gaat en aantallen, gaat de deur dicht. Maar dat het piept en kraakt bij het stelsel bewaken en beveiligen – en dat is nog erg voorzichtig uitgedrukt – is wel duidelijk.
De druk op de dienst DKDB, die oorspronkelijk bedoeld was voor de beveiliging van leden van het Koninklijk Huis, diplomaten en politici, nam in de laatste jaren fors toe door de groei van de zware georganiseerde misdaad en het gewelddadige karakter ervan.
Vooral het liquidatieproces Marengo zorgde ervoor dat steeds meer mensen een zekere vorm van persoonsbeveiliging kregen. De moord op de broer van de kroongetuige in maart 2018 maakte het beveiligingsvraagstuk nog complexer. De kroongetuige, hun advocaten, rechters, officieren, politiemensen en ook journalisten: iedereen die met het proces te maken heeft is een potentieel doelwit, zo realiseren zich politie en OM.
Het probleem is dat een nieuwe categorie criminelen iemand opzoekt in de omgeving van een doelwit, als dat doelwit niet te raken is. En hoe ver ga je dan? Ook de broer beveiligen, en de neef en de vriendin van de neef?
De DKDB valt onder het stelsel bewaken beveiligen. Het doel van het stelsel uit 2002 is het voorkomen van aanslagen op personen, objecten en diensten. Bij bewaken en beveiligen zijn politie, OM, lokale besturen, inlichtingen- en veiligheidsdiensten, ministeries en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid betrokken. Beveiligingsmaatregelen worden bepaald op basis van ernst en waarschijnlijkheid.
Navraag bij goed ingevoerde bronnen die betrokken zijn bij het stelsel geven aan dat er zo’n 400 tot 500 personen in dit systeem zitten. Ze krijgen een zekere mate van beveiliging, variërend van een noodknop tot een ingrijpend systeem van persoonsbeveiliging waarbij iemand alleen nog met beveiligers de deur uit kan. Daar zitten bijvoorbeeld ook slachtoffers van ernstige stalking bij. Of een persoon die een belastende verklaring heeft afgelegd over een crimineel.
De zwaarste categorie heeft persoonsbeveiliging. En ook die is er in verschillende gradaties. In deze categorie die door de DKDB wordt beveiligd zitten ongeveer 50 tot 80 mensen. Het is een zeer intensief en zwaar traject. Afspraken moeten ruim op tijd worden doorgegeven, zodat alle spontaniteit weg is. Zomaar een wandelingetje maken of een terrasje pakken is er niet meer bij. En wie een ’abonnement’ op de dienst heeft, weet nooit wanneer die afloopt.
De dienst is zwaar onderbezet. Er werken ongeveer 400 mensen bij de DKDB. Gemiddeld iets minder dan tien procent van de vacatures blijft onvervuld. Dat betekent dat er scherpe keuzes gemaakt moeten worden bij wie er wordt beveiligd en hoe dit gebeurt. Het aannemen van nieuwe DKDB’ers is niet gemakkelijk. De toelatingseisen zijn zeer zwaar. Met een zak geld is uitbreiding er nog niet zomaar.
De DKDB heeft altijd al Rutte als premier beveiligd, maar op een lichte manier. Beveiligers bleven op afstand en hij had een grote bewegingsvrijheid. Het beveiligingspakket had Rutte zelf flink uitgekleed, Dat is nu door de dreiging totaal anders geworden. Het takenpakket is fors opgeschroefd.
Er kan ook een beroep op de regionale eenheden van de politie en de Brigade Speciale Beveiligingsopdrachten (BSB) van de Koninklijke Marechaussee worden gedaan voor bijstand. Deze militairen doen hetzelfde werk als de politiemensen van de DKDB, alleen worden ze vrijwel alleen in het buitenland ingezet als beveiligers van ambassades en diplomaten in risicolanden als Afghanistan. In 2017 nam de BSB de bewaking van Geert Wilders over, nadat er vanuit zijn groep bewakers informatie was gelekt.
De marechaussee doet geen mededelingen over actuele inzet van de BSB voor persoonsbeveiliging in Nederland. Wel is bekend dat de marechaussee na de aanslagen in Parijs in hoog tempo vijfhonderd nieuwe mensen aannam die gevoelige objecten, zoals het Tweede Kamergebouw, bewaken. Deze marechaussees worden nu bijgeschoold, zodat ze ook kunnen worden ingezet voor minder complexe taken binnen het Stelsel Bewaken en Beveiligen. Hierdoor moet de druk op de collega’s van de politie iets afnemen.