Alles op alles voor de evacuatie van twee kinderen uit Afghanistan

Gepubliceerd op: 22-10-2021

Op de evacuatielijst staan twee minderjarige zusjes, die hun moeder in Nederland al zes jaar niet hebben gezien. Maar kinderen zonder meereizende ouders mogen Afghanistan niet zomaar verlaten. Vanuit Doha en Den Haag doen Ilyaas Sherally en Mary Laan er alles aan om gezinshereniging mogelijk te maken.
Ambassademedewerker Ilyaas Sherally begeleidt de zusjes tot aan de deur van het vliegtuig
‘Ik kan het niet geloven, ik kan het niet geloven.’ Onderweg naar Schiphol blijft de Afghaanse moeder dezelfde woorden herhalen. Al zes jaar heeft ze haar dochters, inmiddels 14 en 11 jaar, niet gezien. Zou ze haar meiden straks echt een knuffel kunnen geven?
Minderjarigen uit Afghanistan evacueren is moeilijk, zo niet onmogelijk, weet Mary Laan. Eigenlijk is ze projectleider modernisering visa en reisdocumenten bij Buitenlandse Zaken, maar de afgelopen vijf weken houdt ze zich non-stop bezig met de evacuatie van Nederlanders en statushouders uit Afghanistan. Op de lijst staan twee kinderen die zonder ouders reizen. Hoe zit dat?
Paniek
Hun moeder heeft een brief gekregen van de IND: Gefeliciteerd, uw dochters mogen een MVV (machtiging voorlopig verblijf) ophalen bij de dichtstbijzijnde ambassade. Ze raakt in paniek. Het is op dit moment helemaal niet mogelijk om op een legale en veilige manier naar buurland Pakistan te gaan om een visum op te halen waarmee ze Nederland in mogen. Het blijkt een standaard brief te zijn, die nog niet is aangepast aan de huidige situatie.
Checkpoints
Mary neemt contact op met haar collega’s in Doha. Ilyaas Sherally werkt op de kleine ambassade in Qatar, die in normale tijden drie uitgezonden medewerkers telt, maar nu is uitgebreid om de evacuatie uit Afghanistan in goede banen te leiden. Ilyaas denkt onmiddellijk aan zijn neefjes en nichtjes. ‘Ik voel aan alles: kinderen van die leeftijd horen bij hun moeder te zijn. Laten we er alles aan doen om gezinshereniging voor elkaar te krijgen.’
Daarvoor moet hij eerst akkoord krijgen van zijn eigen ambassadeur en van de autoriteiten in Qatar, die vervolgens medewerking nodig hebben van de Taliban. De meisjes moeten immers toestemming hebben van de Taliban om het land te verlaten. Bovendien moeten ze langs checkpoints om de luchthaven te bereiken. En dan is er nog de luchtvaartmaatschappij, die kinderen niet zo maar zonder begeleiding laat vliegen.
Geen ontvoering
‘Een beetje hoop, maar niets beloven’ luidt de strategie van Mary als ze de moeder spreekt. ‘We doen ons best, maar we zijn afhankelijk van veel partijen.’ Aan een belangrijke voorwaarde is voldaan: beide ouders geven toestemming. De vader is dan wel buiten beeld, maar tijdens de MVV-aanvraag heeft hij zijn dochters toestemming gegeven om het land te verlaten. ‘Die toestemming is nodig, anders kunnen we beticht worden van ontvoering of mensenhandel.’
Verantwoordelijk voor de meisjes
Door de coronacrisis zijn er nog meer voorwaarden. Eenmaal aangekomen in Doha, gaan evacuées eerst in quarantaine op een compound met huisjes en ondergaan ze een PCR-test. Evacuées zitten vaak minstens 48 uur in Qatar voordat ze door kunnen vliegen. Wil de ambassade in Doha twee dagen de verantwoordelijkheid op zich nemen?
Ilyaas is vastbesloten om dit te regelen, al moet hij er zelf twee nachten bij blijven. Ook collega Hind Ribeiro-Bidaoui, die vanuit Den Haag is overgevlogen om voor drie weken de ambassade te ondersteunen, is hiertoe bereid. Helemaal wenselijk is dit niet, aangezien er ook veel werk te doen is voor andere evacuées. De ambassadecollega’s onderzoeken of de moeder haar dochters kan komen ophalen, maar zij heeft geen paspoort. Dan verzinnen ze een andere oplossing: wat als we de 48 uur verkorten tot 12 uur en ze gelijk de volgende ochtend doorvliegen naar Nederland?
Verwarring voorkomen
Voordat de vrije vrijdag in Qatar ingaat, moet het dossier op het bureau van het Qatarese ministerie van Buitenlandse Zaken liggen. Ilyaas moet de hele papierhandel in één pdf doorsturen. Hoewel hij geen Dari of Pasjtoe spreekt, valt hem op dat er een derde ID-kaart in het dossier zit. Om verwarring te voorkomen, wil hij die paspoortkopie eruit halen. Maar welke twee zijn nu van de zusjes? Hoewel hij met zijn Arabisch een eind komt, neemt hij voor de zekerheid contact op met Mary. Laat in de avond belt Mary een collega die de Afghaanse talen beheerst. Binnen een kwartier is duidelijk welke paspoortgegevens van de jongste twee zusjes zijn, die naar Nederland mogen komen.
Race tegen de klok
Als die hobbel is genomen, willen de ambassademedewerkers uit Qatar een vlucht boeken van Doha naar Amsterdam. Maar dat kan niet zomaar. Ook daarvoor zijn weer allerlei formulieren nodig, zoals toestemming van de ouders en een verklaring dat de moeder, indien mogelijk, de kosten van de vlucht op enig moment terugbetaalt. Ook dat is een race tegen de klok. Want geen formulieren? Dan ook geen tickets. Hind zet alles op alles. Want het zal toch niet waar zijn dat de kinderen over een paar uur veilig landen in Doha en er een vliegtuig voor hun neus vertrekt waar ze niet in zitten?
Opluchting
Op het nippertje krijgen de collega’s in Doha groen licht van Qatar Airways: de meiden mogen mee. De opluchting is nog groter als blijkt dat de zusjes veilig zijn aangekomen op de luchthaven van Doha. Ilyaas en Hind maken zich gereed om de meiden op te vangen.
Tegen middernacht rijden er tien bussen naar de compound. Ilyaas en Hind kunnen de kinderen niet vinden, ze maken zich zorgen. Dan blijkt dat Qatar Airways de kinderen naar de transitlounge heeft gebracht, om grensformaliteiten te voorkomen. Snel pakt Ilyaas zijn auto naar de luchthaven. Bij de luchthaven stuit hij eerst op allerlei bureaucratie om de passagiersruimte te mogen betreden. Maar het lukt.
Contact met hun moeder
De koppies die hij kent van de pasfoto’s, kijken hem slaperig aan vanuit de lounge stoelen. De meisjes zijn bang en in de war, merkt Ilyaas. Aan de oudste die redelijk Engels spreekt, legt de ambassademedewerker uit wie hij is en wat hij komt doen. Samen plakken ze hun visa in de paspoorten. Hebben ze dorst, honger, al contact gehad met hun moeder? Via Facetime hebben ze net met haar gesproken.
Hamburgerontbijt
De zusjes zijn doodop, kunnen hun ogen bijna niet openhouden. Ilyaas wijst aan op welk bankje hij gaat zitten, en zegt dat ze naar hem toe mogen komen als er iets is. Af en toe gaat er een ooglid omhoog, om te checken of Ilyaas er nog zit. Tegen het ochtendgloren hebben ze zin in Burger King. Na het hamburgerontbijt is het tijd om aan boord te gaan. Dat de meisjes veilig vertrekken, doet Ilyaas wel iets. ‘Mijn werk als diplomaat is soms abstract. Op dit soort momenten wordt mijn werk tastbaar. Hier doe ik het voor.’
Apart zaaltje
Ondertussen gaat Mary door met het regelen van hun aankomst. Kunnen de kinderen worden opgehaald bij het vliegtuig? ‘Natuurlijk, als jullie de rest regelen, dan regel ik dit’, zegt Mark van Elzakker van de IND. ‘Kinderen die hun moeder na zes jaar weer zien, dat wordt emotioneel.’ Mark gunt ze hun privacy en regelt een zaaltje op Schiphol. Samen met een medewerker van de Marechaussee loopt hij naar de slurf.
Uitgehuwelijkt in Afghanistan
De moeder staat stijf van de stress. Het vliegtuig is al een uur geland en nog steeds zijn haar dochters er niet. Een uur lang zeggen de meisjes ‘mother, mother’ tegen Mark, terwijl ze wachten bij de douane en bagageband. Dan rennen de meiden de kamer in. Ze vallen in elkaars armen, het huilen houdt niet op. Ze knuffelen en raken elkaars gezichten aan. ‘Ik ben zo blij’, zegt de moeder. ‘Vanuit de grond van mijn hart wil ik iedereen bedanken die aan dit geluk heeft bijgedragen. Nu kan mijn leven weer verder gaan.’ Toch heeft deze dag een zwarte randje. Er ontbreekt namelijk iemand: haar zestienjarige dochter. Zij is uitgehuwelijkt in Afghanistan.