Criminelen hebben vrij spel in het noorden

Gepubliceerd op: 11-3-2023

Drugsbendes gooien boven de Waddeneilanden pakketten in het water. Vissers brengen ze naar havens in Groningen. 'Criminelen hebben vrij spel'
In de dagen rond de afgelopen jaarwisseling, werden 34 'uithalers' - mannen die containers openbreken en drugs eruit halen - gearresteerd in de haven van Rotterdam en werd maar liefst 4726 kilo cocaïne onderschept. De druk vanuit de opsporingsdiensten leidt ertoe dat smokkelaars ook andere havens gaan verkennen, zoals de Eemshaven.

Rotterdamse drugscriminelen worden gesignaleerd in de Groninger Eemshaven, vermoedelijk speurend naar mogelijkheden om drugs te vervoeren via de containerscheepvaart.
Dit schrijven onderzoekers in het vandaag gepresenteerde rapport ‘Ondermijning in het Ommeland’, over de kwetsbaarheid voor criminele activiteiten in negen Groningse gemeenten.

,,Nadat de aangescherpte aanpak in de Rotterdamse haven van zogenoemde ‘uithalers’ - personen die drugs veiligstellen op een haventerrein - had geresulteerd in een serie aanhoudingen, werden rondom de Eemshaven personen uit de Randstad gesignaleerd met criminele antecedenten. Het betrof vermoedelijk een verkenning door drugscriminelen”, aldus de onderzoekers.

De zeehavenpolitie in Rotterdam arresteert geregeld mannen die containers openbreken om drugsladingen veilig te stellen. Sinds ruim een jaar is de ‘uithalerswet’ in werking getreden: iedereen die onbevoegd rondloopt in een zee- of luchthaven kan maximaal twee jaar celstraf opgelegd krijgen.

Recent arresteerde de politie op één avond elf uithalers op de Maasvlakte. Rond de jaarwisseling voerden opsporingsdiensten de druk fors op met een groot aantal controles in de Rotterdamse havens. Blijkbaar gaat daar een ‘waterbedeffect’ van uit; drugscriminelen zoeken alternatieve routes.

Drugspakketten overboord
Het Groningse Ommeland telt drie zeehavens: Lauwersoog, Eemshaven en Delfzijl.

Volgens de onderzoekers hebben politie en justitie in Noord-Nederland totaal geen zicht op de smokkel via de zeehavens, de Waddenzee en de Noordzee. De onderzoekers spraken tientallen agenten uit de basispolitieteams in de betrokken gebieden, gemeenteambtenaren, de gebiedsofficier van justitie, alle negen burgemeesters, zes rechercheurs en havenmedewerkers. Ook observeerden de onderzoekers zelf de havengebieden.

,,Er is informatie dat - op vaarroutes boven de Waddeneilanden - pakketten drugs overboord worden gezet. Kotters verlaten vissersgronden en varen richting die routes. Daarbij wordt samengewerkt tussen schepen”, zeggen de onderzoekers.

,,Er is ook informatie dat verdachten of criminelen uit de Randstad naar de haven in Lauwersoog komen, om uit te zoeken welke schipper bereid is om drugs op te vissen rondom de vaargeul boven de Waddeneilanden. Er wordt codetaal gehanteerd die in besloten kring wordt begrepen. Kotters kunnen niet alleen drugs opvissen uit zee, want ze kunnen ook drugs exporteren naar Scandinavië.”

‘Criminelen vrij spel’
De onderzoekers horen informatie dat er verdachte activiteiten zijn in de haven van Lauwersoog: ,,Bijvoorbeeld een kostbare Audi die op hoge snelheid de dijk afrijdt, naar een plek waar op hetzelfde moment een kotter wordt stilgelegd. Korte tijd later “scheurt” de Audi weg en vaart de kotter de zee weer op.”

Zeker vergeleken met de Rotterdamse haven is de beveiliging van de Groninger zeehavens een lachertje; het betreden ervan is doodeenvoudig. Medewerkers van douane , marechaussee en politie spreken van ‘het Lek van Schengen’; de hele kust wordt amper bewaakt.

,,Het is eenvoudig om, verstopt tussen de vis, drugs van boord te halen en af te voeren of op te slaan. We observeren hoe in Lauwersoog vis-kratten van een kotter direct en in zeer korte tijd in een vrachtwagen worden gehesen. In Zoutkamp liggen de kotters pal naast enkele gebouwen”, schrijven de onderzoekers. ,,In de avond en nacht, zeker als het donker is, is dit gebied door de overheid verlaten. Criminelen hebben vrij spel.”

Zwijgcultuur
De onderzoekers zeggen dat politie en justitie stuklopen op de zwijgcultuur van vissers. ,,De bemanningen van de kotters die gebruikmaken van Lauwersoog zijn afkomstig uit hechte en gesloten gemeenschappen, namelijk uit Zoutkamp, Anjum en Urk. Er wordt niet met de overheid gesproken. Er bestaat een diepe afkeer van de overheid, onder meer omdat Europees beleid en de gas- en olieprijzen het economische bestaansrecht en daarmee de manier van leven ernstig bedreigen. Er zou angst bestaan voor criminele opdrachtgevers: zware criminelen die grof geweld gebruiken als met de overheid wordt gesproken.”

Ook de toegang tot de Eemshaven en de haven van Delfzijl is geen obstakel voor criminelen: ,,Wie het toegangshek passeert, kan vervolgens alle kanten op in de haven. De hekken rondom het haventerrein zijn laag. Toegangshekken gaan open met een pasje of code, al valt dit te omzeilen. Het is gemakkelijk om achter een auto aan te rijden, als het toegangshek opengaat, al dienen pasgebruikers erop toe te zien dat niemand met ze mee naar binnenrijdt. Bepaalde codes zijn al lang in gebruik bij publieke instellingen, zoals de brandweer.”

ANPR-camera’s
Met die toegangspasjes kan simpel worden gerommeld: ,,Flexibele medewerkers van uitzendbureaus krijgen pasjes en de mensen die wij spraken vragen zich af of de registratie van de pasjes actueel is. Bedrijven zijn verplicht om te registreren aan wie pasjes worden uitgereikt. Er is lang niet altijd, en evenmin bij alle hekken, toezicht door personeel. De politie heeft voorgesteld om consequent particuliere beveiligers in te zetten. Dit is geen wettelijke verplichting en er bestaat weerstand bij bedrijven om hierin te investeren.”

Op initiatief van de politie en de havenmeester bestaat sinds begin 2019 een zogenoemd Tactisch Overleg Zeehavens. Eens in de drie maanden overleggen douane, de KMar, de Landelijke Eenheid (politie), de lokale politie, het RIEC Noord-Nederland, ambtenaren van de gemeenten Het Hogeland en Eemsdelta en de havenmeester over het toezicht op de haven. Binnen dat overleg wordt onder meer gesproken over extra cameratoezicht en het plaatsen van zogeheten ANPR-camera’s. Dat zijn speciale scanners, die kentekens uitlezen. Zodra een gezocht kenteken wordt gescand. van bijvoorbeeld voertuigen van bekende uithalers, krijgt de meldkamer van de politie een alarmsignaal.

Drugssmokkel via veerboten
Overigens wijst het rapport ook naar de ,,tamelijk gemakkelijke” drugssmokkel door passagiers van veerboten ,,vanwege de beperkte controle”. ,,Op de veerdienst tussen Eemshaven en het Noorse Kristiansand worden bagage en passagiers steekproefsgewijs gecontroleerd. Noorwegen is een interessant land voor drugsexport vanuit Nederland, want de drugsprijzen zijn hoog in Scandinavië.”