Minstens drie klimaatactivisten kregen waarschuwingsbrief maar 'waren niet op Schiphol'

Gepubliceerd op: 29-7-2023

De waarschuwingsbrief die het Openbaar Ministerie naar klimaatactivisten heeft gestuurd over de klimaatactie op Schiphol vorig jaar is intimiderend, zeggen Extinction Rebellion (XR) en Greenpeace dinsdag. Het OM stuurde de brief naar 176 mensen die op 5 november hadden gedemonstreerd op het terrein van de luchthaven. Drie mensen zeggen niet aanwezig te zijn geweest, meldde het OM eerder al. Volgens Greenpeace gaat het om zeker vier mensen.

,,Het is vreemd en zeer zorgelijk dat het Openbaar Ministerie deze waarschuwingsbrief stuurt, zonder wederhoor. Het OM kan niet een strafrechtelijke beslissing nemen zonder vooraf de betrokkene in staat te stellen op de beschuldiging te reageren’’, zeggen XR en Greenpeace.

Volgens de organisaties is iedereen onschuldig tot het tegendeel is bewezen. ,,Deze intimiderende brief schaadt niet alleen het recht op een eerlijk proces, maar ook het recht op protest, dat juist zo fundamenteel is voor onze democratie.’’ XR en Greenpeace willen dat het OM alle verzonden brieven intrekt.

Een van de mensen die een waarschuwingsbrief hebben gekregen is bestuurskundige en publicist Kirsten Verdel. Op X, voorheen Twitter, deelde ze een foto van de brief. ,,Ik was er niet, maar krijg wel een brief waarin staat dat ik een misdrijf heb gepleegd’’, liet ze eerder weten. Verdel heeft het OM een brief gestuurd met bewijsmateriaal dat ze die dag niet op Schiphol aanwezig was. Ook heeft ze de officier van justitie gevraagd om opheldering en om de brief in te trekken.

Een woordvoerder van de Koninklijke Marechaussee (KMAR) zei eerder dat de gegevens van klimaatactivisten op Schiphol op basis van hun identiteit zijn geregistreerd. De zaak wordt volgens hem onderzocht door de marechaussee.

Het OM laat weten dat het ’betreurenswaardig’ is als inderdaad blijkt dat mensen onterecht de brief hebben gekregen. Een woordvoerder zegt dat mensen contact kunnen opnemen met het OM in Noord-Holland als zij vinden dat ze de brief ten onrechte hebben ontvangen. ,,Uiteraard zullen dan ook alle geregistreerde gegevens worden vernietigd’’, aldus het OM.

Twee weken geleden meldde het openbaar ministerie dat vijf verdachten worden vervolgd, omdat ze zich bij de actie ,,aan vliegtuigen hebben vastgeketend’’. De zaak tegen twee verdachten is - aldus het OM - voorwaardelijk geseponeerd. Bij de bekendmaking werd toen ook de waarschuwingsbrief aan 176 activisten aangekondigd.

Verder verklaarde het openbaar ministerie toen: ,,De Koninklijke Marechaussee heeft die dag ongeveer 400 demonstranten aangehouden, maar het merendeel heeft zich niet willen identificeren. Iedereen is na aanhouding heengezonden. Het opsporingsonderzoek richtte zich vervolgens primair op identificatie van de personen die zich hebben vastgeketend aan vliegtuigen en op identificatie van de betrokkenen die anderen behulpzaam zijn geweest bij het overklimmen en kapot knippen van het hekwerk. Uiteindelijk zijn 183 personen geïdentificeerd als betrokkenen bij het wederrechtelijk binnendringen van het luchtvaartterrein.’’

Slecht voorbereid
Volgens activisten is dat niet een getrouwe weergave van de gebeurtenis. Een van hen vertelt dat de Koninklijke Marechaussee slecht voorbereid was, hoewel de actie gewoon was aangekondigd. ,,Er zijn meer dan vierhonderd mensen opgepakt. De meesten hebben daarna vele uren in een bus gezeten en verder niks. Er was een technisch probleem, de marechaussee kon die aantallen niet verwerken. Toen zijn die bussen uren later naar station Halfweg gereden en is iedereen daar uit de bus gezet.’’

Mensen werden op de foto gezet - met hun identiteitsbewijs als ze dat bij zich hadden - en mochten vervolgens gaan, is het verhaal. ,,Alleen de mensen die in de eerste bus zaten, zijn binnen geweest bij de marechaussee.’’ Volgens ingewijden was de afhandeling rommelig. Mogelijk hebben meer mensen een brief geregen die op 5 november helemaal niet bij de actie op Schiphol-Oost zijn geweest. Een ander probleem is de schijnbare willekeur bij het aanstaande proces. Vijf mensen moeten voor de rechter verschijnen omdat ze zich met ’lock-ons’ aan mede-activisten zouden hebben vastgeketend, om de wielen van privévliegtuigen heen. Maar er waren er veel meer die op diezelfde manier probeerden te voorkomen dat de vliegtuigen konden vertrekken.

Moeilijk
,,Ik ben één van de vijf’’, zegt één van de verdachten. Hij zegt dat het moeilijk is om vertrouwen te houden dat het bij politie (marechaussee) en justitie goed geregeld is. ,,Aan de andere kant betekent gedaagd worden dat ik tijdens de zitting mag uitleggen waarom ik daar actie voerde. Ik zat daar voor iets belangrijks. We zaten er omdat de klimaatcrisis in volle gang is en vanwege de rol van vliegverkeer en luchthavens als Schiphol bij die crisis.’’