'Mensen die beveiligd moeten worden krijgen tijdslot waarin ze de deur uit kunnen’

Gepubliceerd op: 2-12-2023

Onmenselijke’ situatie: 'Mensen die beveiligd moeten worden krijgen tijdslot waarin ze de deur uit kunnen’
Door de politieke onrust rond de verkiezingen en de oorlog in het Midden-Oosten is het aantal mensen dat moet worden beveiligd drastisch toegenomen. Zij krijgen te maken met een ‘verkapt huisarrest’ omdat er een groot tekort is aan beveiligers die hen buiten de deur kunnen beschermen. ,,Tegen al die ontwikkelingen, de verruwing in de maatschappij, valt niet tegenop op te leiden’’, zegt advocaat Peter Schouten, die zwaar wordt beveiligd.
De Dienst Koninklijke en Diplomatieke Beveiliging (DKDB), die verantwoordelijk is voor het beschermen van bedreigde personen, staat al jaren onder grote druk. Er moeten veel meer mensen worden beveiligd dan in het verleden. Een paar maanden terug ontvingen beveiligde personen al een brief waaruit blijkt dat ze worden beperkt in hun bewegingsvrijheid. Door het grote tekort aan beveiligers kunnen ze minder vaak de deur uit.
Nine Kooiman, de kersverse voorzitter van politiebond NPB, spreekt van een ‘verkapt huisarrest’. ,,Mensen die worden beveiligd krijgen bijvoorbeeld een tijdslot van een aantal uren waarin ze dingen buiten de deur kunnen doen’’, legt Kooiman uit. Ze vindt dit ‘onmenselijk’. In haar ogen moet er ‘heel snel iets veranderen’ aan de situatie.

Verdeeld land
Na het versturen van de brief is de situatie alleen maar nijpender geworden. Door de oorlog in Gaza kwamen ook in Nederland groepen mensen recht tegenover elkaar te staan. Sowieso is er veel onvrede in het land, die onder meer leidde tot de grote verkiezingswinst van Geert Wilders en zijn PVV. Die uitslag op zich verdeelde ook weer het land
De spanningen van de laatste maand zorgen ervoor dat het aantal te beveiligen mensen drastisch is toegenomen, bevestigen bronnen binnen de politie. Om hoeveel mensen het precies gaat, en welke achtergrond zij hebben, kan uit veiligheidsoogpunt niet worden gedeeld.
Nog meer bedreigingen voor Wilders na de verkiezingen
PVV-leider Geert Wilders, die al sinds 2004 zwaar wordt beveiligd vanwege talloze doodsbedreigingen uit binnen- en buitenland, liet via X weten dat sinds de verkiezingen ‘de haatberichten gigantisch toenemen’. ‘Ik ben heel wat islamitische bedreigingen gewend maar de extreemlinkse ophitserij nu is ongekend’, schrijft hij.

De DKDB probeert al jaren nieuwe beveiligers binnen te halen en op te leiden. Maar daar staat een grote uitstroom tegenover. De politiemensen zijn ontevreden over hun werk of worden weggelokt naar andere diensten. Een grote groep beveiligers zou bijvoorbeeld zijn overgestapt naar het team dat bij justitie verantwoordelijk is voor het transport van vluchtgevaarlijke gevangenen. Ook stappen persoonsbeveiligers soms over naar de DSI (Dienst Speciale Interventies), waar het werk bij de arrestatie- of antiterreurteams als spannender wordt gezien. Lichtpuntje: de Marechaussee leidde sinds begin dit jaar een groot aantal persoonlijke beveiligers op voor een nieuwe eenheid.

Dit is een offer dat we moeten maken.
Peter Schouten, advocaat
,,Maar tegen al die ontwikkelingen, de verruwing in de maatschappij, daar valt niet tegenop op te leiden’’, zegt advocaat Peter Schouten. Hij valt al een paar jaar in de zwaarste categorie van beveiliging, omdat hij tot voor kort kroongetuige Nabil B. bijstond in het proces tegen Ridouan Taghi. Hij wordt door het capaciteitsprobleem bij de DKDB beperkt in zijn bewegingsvrijheid, maar is begripvol. ,,Dat is een offer dat we moeten maken. Ik ben overigens nog nooit in mijn werk beperkt.’’

De politie bevestigt in een schriftelijke reactie weten dat het kan gebeuren dat mensen die beveiliging of begeleiding nodig hebben, worden beperkt in hun bewegingsvrijheid. ‘Maar dat proberen we natuurlijk zoveel als mogelijk te voorkomen.’ In totaal werken er 357 beveiligers bij de DKDB, grofweg tien procent van die plekken is niet ingevuld. Op de vraag of het klopt dat het aantal te beveiligen personen recent toeneemt, blijft de politie op de vlakte. ‘De afgelopen jaren is er een stijging te zien in het aantal personen dat beveiliging of begeleiding nodig heeft.’

Meer mensen beveiligd door Marengo-proces
Een paar jaar geleden leidde het liquidatieproces Marengo, rond Ridouan Taghi en medeverdachten, tot een enorme toename in het aantal mensen dat moest worden beveiligd. Helemaal nadat de broer van de kroongetuige, diens advocaat Derk Wiersum en vertrouwenspersoon Peter R. de Vries werden doodgeschoten.

In Dubai werd afgelopen zomer de oudste zoon van Taghi opgepakt en in Turkije vond een klopjacht plaats op ‘Bolle Jos’ Leijdekkers die boven aan de opsporingslijst staat. Een rechtszaak in Nederland tegen dergelijke verdachten vraagt in de nabije toekomst ook om enorme veiligheidsmaatregelen.

Ook in het geval van nieuwe ministers, bijvoorbeeld van de PVV, zullen waarschijnlijk extra veiligheidsmaatregelen worden genomen. Tegelijkertijd kan ook de beveiliging van bewindslieden die afzwaaien, zoals Sigrid Kaag, niet ineens worden stopgezet.

Op dit moment is de agenda van Wilders voor een groot deel niet publiek bekend, maar dat zal veranderen. Daarmee neemt de frequentie op de kans op een aanslag toe.
Rico Briedjal, beveiligingsexpert
Ook bij de beveiliging van Geert Wilders, nu kandidaat-premier, heeft de DKDB een nieuwe uitdaging. ,,De dreiging tegen Wilders is al jarenlang groot en hij wordt al heel zwaar bewaakt. Maar het werk voor de DKDB wordt wel ingewikkelder, omdat Wilders, als hij premier wordt, meer op publieke evenementen zal moeten verschijnen’’, zegt Rico Briedjal, die zelf enkele jaren bij de DKDB werkte en onder meer Wilders beveiligde.

,,Op dit moment is de agenda van Wilders voor een groot deel niet publiek bekend, maar dat zal veranderen. Dat houdt in dat ook kwaadwillenden weten waar en wanneer hij ergens is. En dat is informatie die die mensen graag hebben om een aanval te kunnen plannen. Met andere woorden: de frequentie van een kans op een aanslag neemt toe.’’
Dat houdt in, zegt Briedjal, dat de DKDB vooral meer voorbereidend werk krijgt. ,,Wat zijn de risico’s van een bepaalde plek waar Wilders naartoe gaat? Wat zijn de vluchtroutes? Dat is zomaar extra werk voor vier, vijf mensen.’’ Daar komt bij dat de bedreigingen waarmee Wilders te maken heeft, anders zijn dan de dreigingen tegen bijvoorbeeld Mark Rutte. Door de niet aflatende islamkritiek van Wilders trekt hij veel aandacht van radicale moslims uit onder meer Pakistan en staat hij op het vizier bij terreurgroepen als IS. Briedjal: ,,Daarmee hebben we het over organisaties die hebben laten zien dat ze soms doen wat ze zeggen.’’

Volgens Nine Kooiman, die namens alle vier de politiebonden spreekt, ligt er een kans om het capaciteitstekort bij de DKDB snel terug te dringen. Ze wijst op agenten van de Bewakingseenheid, die huizen en andere panden van bedreigde mensen in de gaten houden. Het gaat om driehonderd man die de DKDB nu al ondersteunen. ,,Geef hen een vergelijkbare opleiding tot persoonlijk beveiliger als bij de Marechaussee. Want die mensen kunnen we heel hard gebruiken.’’