‘Met 40 man op zo’n bootje? Hoe dan?’

Gepubliceerd op: 12-1-2024

Zee werpt spullen van bootmigranten op het strand van Texel: ‘Met 40 man op zo’n bootje? Hoe dan?’
Op de stranden van Texel en Noord-Holland spoelen na elke storm spulletjes aan van onbekende migranten die in bootjes het Kanaal tussen Frankrijk en Engeland zijn overgestoken: van kinder-etuis tot beugeltjes. Judith en Andre, eigenaren van het Juttersmuseum op Texel, stellen die spullen ten toon, maar worstelen daarmee. ,,Ik krijg altijd een raar gevoel bij deze spullen. Je voelt dan weer dat er ook kinderen op die bootjes zitten. Dat zou niet horen te bestaan.”

Een klein, roze etuitje met Elsa en Anna uit Frozen erop. Een kinderbeugeltje in een geelgroen opbergdoosje. Een pakje met een antibioticakuur. Een afdruk van een zwangerschapsecho. Een duidelijk zelf gehaakt kettinkje. Veel rugzakken. Nog meer sportschoenen. En een formulier waar in het Arabisch de waarschuwing op staat dat het erg gevaarlijk is om zelf met een bootje het Kanaal tussen Frankrijk en Engeland over te steken.
Het is geen leuk verhaal, maar het is wel een verhaal dat vertelt moet blijven worden”, zegt Judith van der Zee van Juttersmuseum Flora op het eiland Texel. Het museum heeft een expositie van de aangespoelde migrantenspullen, zoals de roze Frozen-etui en het beugeltje. Het zijn twee kasten tussen talloze andere vondsten uit zee. ,,Wij laten in ons museum alles zien wat aanspoelt op het strand en daar hoort dit bij. Maar ik merk dat mensen stil worden als ik erover vertel, het lijkt alsof ze dit verhaal liever niet horen.”

Spullen spoelen na een storm aan
De afgelopen jaren stapten duizenden migranten aan de Franse kust in propvolle en amper zeewaardige rubberbootjes. Ergens op Het Kanaal worden ze meestal weer uit die bootjes gehaald door de Franse of Britse kustwacht. De boten zelf en alle persoonlijke spullen die er in de haast van de redding achter blijven, dobberen verder over de golven van de Noordzee. Vaak zinken ze naar de bodem, maar na elke storm spoelen er ook spullen aan op de Nederlandse stranden, 300 kilometer verderop: vaak bij IJmuiden of Texel.

Judith en haar partner André worden er zelf ook wel wat verdrietig van. Als ze voor de fotograaf poseren op het randje van de rubberboot die op het terrein ligt, zegt Judith: ,,Iedere keer als ik hier zit, denk ik bij mezelf: hoe dan!? Hoe zit je met 40 mensen of meer in zo’n zo’n boot op volle zee. Hoe wanhopig ben je om dat te proberen?” Andre: ,,Ik krijg altijd een raar gevoel bij deze spullen. Je voelt dan weer dat er ook kinderen op die bootjes zitten. Dat zou niet horen te bestaan.”
De rode rubberboot spoelde afgelopen najaar aan bij Paal 17 op het strand van Texel. Nieuwer is een zwarte rugzak. Die werd eind december door storm Pia op het strand achtergelaten. Toen Judith hem openmaakte vond ze een tandenborstel, tandpasta, wat ducttape, gewikkeld om een plastic vorkje, een broek, een korte broek, een regenponcho en wat crème, in kleine plastic potjes. ,,Ik kan me niet anders voorstellen dan dat het een rugzak van een bootmigrant is. Kanoërs nemen andere dingen mee.”

Maar dat is pas wetenschap van het afgelopen jaar. Daarvoor spoelde ook al soms rugzakken aan, maar omdat veel vinders niet doorhadden waar ze vandaan kwamen, zijn ze waarschijnlijk bij het grofvuil beland. ,,We vinden het afgelopen jaar ook vaker dingen die aan bootmigranten zijn te linken.”

Te zwaar verhaal?
Jutterspaar Judith en André dachten de afgelopen weken na of ze de expositie wel zouden laten staan. Of het niet een té zwaar verhaal is voor de vakantiegangers op het eiland. André: ,,Maar het is ook wel bewustwording voor mensen. Dat kinderen horen dat er ook kinderen van hun leeftijd op die bootjes zitten. Maar goed, ik heb zelf ook liever dat er een zeecontainer met speelgoed van een schip valt en hier aanspoelt, dat is een veel leuker verhaal om te vertellen.”

De migrantenbootjes verschenen op het Kanaal nadat het voor migranten de afgelopen jaren steeds moeilijker werd in vrachtwagens te klimmen en zo via een reguliere veerboot in Engeland te komen. Mensensmokkelaars zorgen voor de rubberbootjes en de motoren. Op recorddagen in 2021 en 2022 troffen de Britten meer dan 30 bootjes per dag aan, blijkt uit cijfers van de Britse Border Force. Die aantallen zijn nu minder, maar op 2 december vorig jaar haalde de Kustwacht weer 519 mensen van 11 kleine boten.
Verdronken

De reis over het Kanaal loopt niet altijd goed af. In augustus verdronken nog zes Afghanen toen hun bootje omsloeg. En in oktober spoelden op het strand van Texel lichaamsdelen van twee verschillende mensen aan: eerst een onderlichaam en later nog een schoen met een voet. De politie vermoedt in beide gevallen dat het om verdronken bootmigranten gaat. Zo zaten er meerdere broeken over het onderlichaam, en had die persoon in een Franse sim-kaart in zijn broekzak.

Het zou de tweede en derde keer zijn dat er bootmigranten aanspoelen op Texel. De eerste keer was in 2014, toen er een wetsuit aanspoelde met menselijke resten erin. Die bleken uiteindelijk van de Syrische vluchteling Mouaz te zijn, zijn graf op het eiland wordt nog steeds door Texelaar Kees onderhouden.

Terug naar de expositie. Het roze Frozen-etuitje en het beugeltje liggen wel in het museum, maar spoelden niet op Texel aan. Ze zaten in rugzakken in een rubberboot die op 6 oktober aanspoelde bij Egmond aan Zee. De Frozen-etui kwam uit een kleine rode rugzak, er zaten tekenspullen in. In een andere rugzak zat nog wat kleingeld uit Albanië. Journaliste Maaike Polder van NH Nieuws maakte een podcastserie over de Egmondse Vluchtelingenboot waarin ze in Calais en Engeland op zoek ging naar de eigenaren van de spullen.

Polder achterhaalde recent, via een beroep op de Britse Freedom of Information-act, dat er 41 mensen aan boord van het bootje waren, onder wie veel kinderen. Ze werden allemaal aan boord genomen door de Britse Kustwacht. ,,Dus ik ga nu zeker nog een keer terug naar Dover om verder te zoeken naar die mensen.”
Ik was nerveus, maar ik had geen keus: als ik zou sterven, dan zou ik sterven’
In de nacht van 23 op 24 augustus 2022 stond de tiener Bol uit Zuid-Soedan op het strand bij het Franse Duinkerke. Samen met tientallen anderen stapte hij in een rubberboot. Aan de overkant, in Engeland, willen ze asiel aanvragen. ,,Natuurlijk was ik bang en zenuwachtig", vertelt Bol over die nacht. ,,Maar ik had geen keus: als ik het zou overleven, zou ik het overleven en als ik zou sterven, zou ik sterven.”

De jonge Zuid-Soedanees is jaren eerder uit al dat land gevlucht voor oorlog en ander geweld, zijn vader werd er vermoord. Daarna legde hij een barre tocht af via Tsjaad, Libië, de Middellandse Zee en Italië. Deze site ontmoette hem tijdens zijn tocht over de Middellandse Zee en hield sindsdien contact met hem. Uiteindelijk belandde hij in Parijs op straat. Teleurgesteld wilde hij naar Engeland om een nieuw leven op te bouwen. ,,En profvoetballer te worden.”

Na zes bange uren in de boot werden de migranten door de Britse kustwacht van de golven geplukt. ,,De boot hebben ze toen op zee laten drijven. Ik had zelf geen bagage bij me, alleen de kleren die ik aanhad. Anderen mensen hadden wel rugtassen bij zich, maar ik kan me niet meer herinneren of ze die in de boot hebben gelaten.”

De minderjarige Bol kreeg een kamer in een opvanghuis in Birmingham. In de zomer van 2023 ontving hij een verblijfsvergunning voor 5 jaar. Vindt hij een expositie met de aangespoelde spullen van vluchtelingen en migranten een goed idee? ,,Het is goed om er bij stil te staan. Ik hoop dat veel mensen het zullen zien.”

Journalist maakt serie verhalen over mensensmokkel, binnenkort zal hij bij de KMar te gast zijn voor artikel over aanpak migratiecriminaliteit.