Uitzettingen humaan verlopen, wel toename verzet door vreemdelingen

Gepubliceerd op: 1-8-2025

De uitzettingen van vreemdelingen zijn vorig jaar zorgvuldig, veilig en humaan verlopen. Dit stelt de Inspectie Justitie en Veiligheid in haar Jaarbrief Terugkeer vreemdelingen 2024. Wel ziet zij dat het verzet door vreemdelingen tegen hun uitzetting toeneemt.

Bij het vertrek van vreemdelingen zijn diverse organisaties betrokken. De Dienst Terugkeer en Vertrek (DTenV) begeleidt mensen die uit eigen beweging Nederland verlaten. De Koninklijke Marechaussee (KMar) heeft die taak bij mensen die uitgezet moeten worden. De Dienst Vervoer & Ondersteuning (DV&O) vervoert deze vreemdelingen vanuit hun verblijfslocatie tot aan Schiphol.

De KMar heeft vorig jaar in totaal 714 uitzettingen begeleid. Per keer het gaan om één persoon of een gezin. In bijna een kwart van de gevallen zijn mensen tijdens een deel van de uitzetting geboeid geweest met hulpmiddelen als bodycuff (een band om het lichaam met stoffen handboeien), beenband, tiewraps of koppelboeien, blijkt uit KMar-rapportages.
De Inspectie JenV was bij 21 uitzettingen aanwezig. Bij 17 daarvan zijn hulpmiddelen gebruikt. Onder hen waren drie minderjarigen. Dat was voor het eerst, voor zover de Inspectie JenV kon nagaan. Zij heeft in geen van de 17 gevallen onrechtmatigheden gezien. Wel constateert ze dat de KMar geen werkinstructie heeft als het gaat om het boeien van minderjaren.

DV&O meldde dat 95 procent van alle vreemdelingen die de dienst vervoerde, meewerkte. Toch heeft de diens bij 20 procent hulpmiddelen toegepast. Het waarom is niet duidelijk.

Aanbevelingen
De Inspectie JenV beveelt de KMar aan een werkinstructie op te stellen voor het gebruik van hulpmiddelen bij minderjaren. Het belang van het kind moet daarin worden meegenomen. De Inspectie JenV zelf let dit lopende jaar speciaal op het boeien van uit te zetten minderjarigen. DV&O moet van de Inspectie JenV nagaan waarom bij een vijfde van de uitzettingen hulpmiddelen zijn gebruikt terwijl bijna iedereen meewerkte.

Vorig jaar stelde een aantal vreemdelingen dat ze een scheermesje of iets anders scherps hadden ingeslikt. Een KMar-protocol vereist eerst een medisch oordeel over de risico’s om te bepalen of de uitzetting kan doorgaan. De Inspectie JenV beveelt de KMar aan om ook een werkwijze op te stellen met de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI, gevangeniswezen) hoe ze kunnen verhinderen dat vreemdelingen aan scherpe voorwerpen kunnen komen. Vreemdelingen zitten voor uitzetting vast op een DJI-locatie.

Bron: Inspectie Justitie en Veiligheid van het Ministerie van Justitie en Veiligheid