Criminelen wijken uit naar Vlissingen

Gepubliceerd op: 28-8-2025

Criminelen wijken uit naar Vlissingen: waarom deze kleine haven zo’n groot probleem heeft
Het lijkt zo’n lieflijk stadje aan de Schelde. Maar schijn bedriegt. In de Vlissingse haven, dichtbij het centrum, komen tussen de bananen recordhoeveelheden cocaïne aan. Zelfs de top van een Zeeuws bedrijf is opgepakt op verdenking van drugshandel. Een duik in de steeds scherper wordende strijd tegen georganiseerde misdaad.

Begin deze maand gaan in de haven van Vlissingen opnieuw alle alarmbellen af. Tussen een lading bananen op een schip uit Colombia treft de douane een slordige 1.200 kilo cocaïne aan. Handelswaarde? Een haast onvoorstelbare 30 miljoen euro. De drugs waren op doorreis, maar de douane weet de cocaïne op tijd te onderscheppen.

En dat is zeker niet voor het eerst dit jaar. In de eerste zes maanden onderschept de douane ruim 4.100 kilo van het felbegeerde witte poeder. Ter vergelijking: in de veel grotere Rotterdamse haven wordt in dezelfde periode 5000 kilo ontdekt. Hoe kan het dat die relatief kleine Vlissingse haven zo’n belangrijke rol speelt op het wereldwijde drugstoneel?

In Vlissingen zitten de schepen vol bananen die met de hand worden gelost

Dat vraagt allereerst om een vergelijking tussen de twee havens. Vlissingen is geen Rotterdam en andersom. De havens verschillen in alle opzichten van elkaar. In Rotterdam komen de grootste zeeschepen ter wereld binnen, opgestapeld met containers zo hoog als flatgebouwen. Die worden geautomatiseerd gelost met slechts een handjevol havenmedewerkers.

De situatie aan de monding van de Westerschelde, in Vlissingen-Oost, is compleet anders. Daar ontbreken mammoettankers. En de schepen? Die zitten voornamelijk vol exotisch fruit, zoals bananen, die met de hand worden gelost. „Precies dat is wat deze haven kwetsbaar maakt”, zegt Jan Hoekman, teamchef bij de zeehavenpolitie.

Pallets vol bananen zweven door de lucht
Samen met de douane brengen we vandaag een bezoek aan de haven, waar ook plaatsvervangend directeur van Douane Vlissingen, Ingrid van Lankeren, bij aanwezig is. Terwijl ze op de kade staan, is het havenpersoneel druk in de weer met het lossen van een Zuid-Amerikaans vrachtschip. De heftrucks vol pallets met fruit sjezen heen en weer. Hoog daarboven zweven de containers door de lucht.
Beladen met bananen is het 175 meter lange schip twee weken geleden uit Ecuador vertrokken. In recordtempo maakt het havenpersoneel het schip leeg. Maar niet voordat de douane en marechaussee de lading en de bemanning onder de loep hebben genomen, op zoek naar illegale goederen en personen.

Als een volleerd radioloog tuurt Patrick naar het scherm: ‘Kijk aan, wat zien we hier’
Voor een chauffeur van een Franse oplegger betekent dat vandaag slecht nieuws. Hij moet even geduld hebben voordat hij zijn lading kan ophalen. Terwijl hij naast de cabine een shagje rookt, pikt een zogeheten reachstacker – een gigantische heftruck – de container op voor een controle in de scanner van de douane.

Koelmotoren als verstopplek
Denk aan een controlepoortje zoals op Schiphol, maar dan net een tikkeltje groter. Het enorm witte gevaarte, aangedreven door een vrachtwagen, rijdt letterlijk met een poort over de container heen. Dat duurt slechts enkele seconden. In de controlekamer tuurt douanier Patrick* (echte naam bij de redactie bekend) als een volleerd radioloog naar een scherm.
„Kijk aan, wat zien we hier”, zegt hij wijzend naar het scherm. De röntgenbeelden laten precies zien wat er in de container zit. „Zie je deze loze ruimte? Dat is de voorzijde van de container, waar de koelmotoren zitten. Daarvan weten we dat het een bekende verstopplek is voor drugs. Je kunt er zomaar 40 tot 100 kilo in kwijt. Maar deze lijkt leeg.”

Groen licht? „Zeker niet”, vervolgt Patrick. „Nu speuren we tussen de bananendozen op zoek naar verdachte pakketjes. Drugsbendes worden creatiever en verstoppen ze overal, zelfs in de flappen van de bananendozen. Die zijn lastiger te ontdekken.” Dat speurwerk kost tijd. Patrick is soms wel zes minuten per container bezig. „Bij de minste twijfel zet ik de container apart voor een nadere douanecontrole.”
In een afgesloten loods snuffelen de speurhonden van de douane vervolgens langs de goederen. „Hun neuzen zijn dusdanig goed getraind dat ze drugs veel sneller kunnen opsporen dan wij mensen”, vervolgt Ingrid van Lankeren. Slaan ze aan? „Dan weten we: dit is waarschijnlijk bingo. Dan gaan we de dozen fruit fysiek openen en op zoek naar drugs.”

Ruim 5000 kilo dit jaar
Op die manier controleert de douane jaarlijks zo’n 200 zeeschepen die de Vlissingse haven aandoen. Extra aandacht krijgen de exemplaren uit Zuid-Amerika en West-Afrika. „De landen waar fruit vandaan komt, vormen een ideale deklading voor de smokkel van drugs”, legt Van Lankeren uit. De harde cijfers liegen er niet om.
Afgelopen jaar onderschepte de douane maar liefst 12.000 kilo cocaïne in de haven van Vlissingen en Moerdijk; de West-Brabantse haven valt onder hetzelfde controlegebied. Dit jaar staat de teller met de laatste vondst begin augustus op ruim 5000 kilo. „Het zijn aanzienlijke hoeveelheden”, vervolgt Van Lankeren.
Ze zijn altijd op zoek naar de weg van de minste weerstand

Shanna Mehlbaum,Criminoloog en onderzoekster
Opvallend in de cijfers is dat wereldhavens als Rotterdam en Antwerpen de afgelopen jaren juist een daling laten zien van het aantal onderschepte kilo’s cocaïne, terwijl Vlissingen stabiel blijft of zelfs licht stijgt. Komt dat doordat de opsporingsinstanties de ‘strijd tegen drugs’ hebben opgevoerd en meer controles uitvoeren? Of is er een andere verklaring voor?
Criminoloog Shanna Mehlbaum doet al jaren onderzoek naar
verschillende vormen van drugssmokkel. Ze heeft meerdere verklaringen voor die ontwikkeling. „Het betekent waarschijnlijk dat criminelen hun smokkelroutes en smokkelmethodes veranderen. Ze zijn altijd op zoek naar de weg van de minste weerstand.”

Bij de douane zien ze beide patronen, vervolgt Van Lankeren terwijl de eerste vrachtwagens met fruit uit de haven vertrekken. „Het gaat in golfbewegingen, criminelen spreiden hun kansen over de verschillende zeehavens in Europa. Werpt de ene haven barrières op, zoals extra beveiliging, dan verschuiven ze hun handel van bijvoorbeeld Rotterdam naar kleinere havens zoals die in Vlissingen.”
Een ontwikkeling die ze ook zien is dat ouderwetse smokkelmethodes opnieuw in zwang raken, zoals de zogeheten drop-off, in de jaren zeventig veelvuldig gebruikt voor de smokkel van hasj. „Vanaf zeeschepen worden pakketjes drugs overboord gegooid, die worden met kleine bootjes opgepikt.” Zo spoelden begin augustus nog verschillende pakketjes aan tussen Vlissingen en Westkapelle.

Nog beter samenwerken
Dat de georganiseerde misdaad continu nieuwe wegen bewandelt, vraagt veel van de opsporingsinstanties en de haven. Daarom hebben de douane, marechaussee, politie en het bedrijfsleven de handen ineen geslagen om samen een vuist te maken tegen de toenemende drugscriminaliteit waaraan Vlissingen wordt blootgesteld.
Maar wat is de rol van de marechaussee eigenlijk? „Wij controleren ter land, ter zee en in de lucht of mensen de juiste papieren op zak hebben”, zegt brigadecommandant Sicco Zoer. „Tegelijkertijd houden we de vaarroutes van schepen nauwlettend in de gaten. Al die gegevens bundelen we en delen we met de opsporingsinstanties.”

En met resultaat. „Afgelopen twee jaar hebben we 63 uithalers aangehouden”, zegt Jan Hoekman van de zeehavenpolitie. „Tegen een handjevol gasten in de jaren daarvoor. Vaak gaat het om jongens uit de Randstad. Voor een paar honderd euro reizen ze met een dopsleutel en touwen af naar Zeeland om met gevaar voor eigen leven drugs uit zeecontainers te halen.”

Over die uithalers hoor je de laatste maanden niet zo veel meer. „Ook dat gaat in golfbewegingen”, vervolgt Hoekman. „Nu is het rustig, maar morgen kan het zomaar anders zijn. Het helpt wel dat de haven nu beter afgeschermd is dan ooit.” Hoe anders was de situatie enkele jaren geleden. Toen was de haven zo lek als een mandje.

‘Dit kan zo niet langer’
Hekwerken, camerasystemen, beveiliging? Het schitterde door afwezigheid. „Je kon nagenoeg ongezien de haven binnenlopen. En dat gebeurde dus ook.” De drugscriminaliteit overspoelde de haven. Niet alleen in Vlissingen, ook in andere havens, zoals die van Moerdijk. Gezamenlijk trokken ze bij de politiek aan de bel: ‘dit kan zo niet langer’.
Ze vonden destijds gehoor bij toenmalig minister Dilan Yesilgöz, die de portemonnee trok en een slordige drie miljoen euro vrijmaakte voor veiligere zeehavens. Het samenwerkingsverband Mainportprogramma Zeeland West-Brabant kreeg een flinke duit uit de zak. Geld dat ze investeerden in, jawel, hekwerken en slimme camera’s die kentekens herkennen. En dat heeft effect, zeggen de instanties.
Toch is het gevaar nog niet geweken. Nog altijd worden havenmedewerkers aan de lopende band onder druk gezet, afgeperst en bedreigd. „In een wereld waarin miljoenen omgaan, gaat de georganiseerde misdaad heel ver”, zegt Hoekman. Een zaak die hem is bijgebleven, is die van een havenmedewerker.

Ontmaskering Bulk Terminal Zeeland
Hij moest in de haven pallets met cocaïne traceren, met als doel deze het land in te smokkelen. Gelukkig is hij uiteindelijk naar de politie gestapt en zijn de mannen opgepakt. Zo zijn er meer successen. De zeehavenpolitie kreeg cokeduikers in het vizier: professionals die pakketten drugs onder schepen vandaan halen.
En de collega's van de Regionale Recherche? Die ontmaskerden en passant een van de grootste dekmantelbedrijven voor drugs in de Vlissingse haven: Bulk Terminal Zeeland. Het zijn die successen waar de opsporingsinstanties in het verleden alleen maar van konden dromen. „De nauwe samenwerking is daarin een belangrijke stap geweest.”

Toch zou het te eenvoudig zijn om alles daarop af te schuiven. „Klopt”, zegt Hoekman. „De zeehavenpolitie bestaat nu uit 40 man, maar we willen groeien naar 65. Vooral het aantal wijkagenten met ogen er oren in de haven willen we uitbreiden.”
Voor de douane geldt hetzelfde. „We kunnen echt niet op onze lauweren rusten”, zegt Van Lankeren van de douane. „Er moeten meer mensen bij en we moeten slimmer controleren. Want het blijft een kat-en-muisspel: je wilt die criminelen eigenlijk een stap voor blijven.”