IND waarschuwt: Europese terugkeerregels zijn deels onuitvoerbaar

Gepubliceerd op: 16-12-2025

Een nieuw Europees plan dat de terugkeer van uitgewezen asielzoekers moet regelen kan averechts uitpakken, zegt de IND. Door te veel knelpunten zullen asielzoekers straks mogelijk langer in de opvang verblijven.

Europese landen hopen met een nieuw terugkeerbeleid eindelijk grip te krijgen op het terugsturen van afgewezen asielzoekers. Volgens de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) schiet dat plan op belangrijke punten tekort. In een rapport waarschuwt de dienst dat de Europese Terugkeerverordening in Nederland deels onuitvoerbaar is, of zelfs averechts kan uitpakken.

De verordening regelt de terugkeer van uitgewezen asielzoekers, volgens veel lidstaten een hardnekkig probleem in het Europese asielbeleid. Zo’n vier op de vijf afgewezen asielzoekers verlaten de EU niet, omdat zij niet meewerken aan vertrek of herkomstlanden weigeren hen terug te nemen.Nieuwe terugkeerregels moeten daar verandering in brengen, maar volgens de IND en andere overheidsorganisaties zoals de vreemdelingenpolitie schiet het voorstel op diverse punten zijn doel
voorbij.

Een van de knelpunten vormt volgens de IND de invoering van een toets of de asielzoeker die wordt uitgezet geen gevaar loopt in het land van
herkomst. Dit wordt al bekeken in de asielprocedure, maar in het Europese voorstel moet het nog eens worden getoetst wanneer de terugkeer aan de orde is. De IND waarschuwt dat de politie of marechaussee deze beoordeling niet kunnen maken, omdat zij de „kennis en kunde” missen.

Als de IND het zelf moet doen, leidt dat tot een grote extra werklast. Het risico bestaat dat uitzettingen veranderen in verkapte nieuwe
asielprocedures, met als gevolg dat uitgewezen asielzoekers langer zullen blijven.

Rechters
Ook een ander deel van het plan, waarbij een uit te zetten vreemdeling twee weken de tijd krijgt om in beroep te gaan, levert bezwaren op. IND en de politie vrezen dat de migrant die tijd zal gebruiken om te verdwijnen, of een nieuwe procedure zal aanspannen. Hierdoor wordt het moeilijker om mensen uit te zetten, terwijl het doel
is om terugkeer te versnellen.

Het risico bestaat dat uitzettingen veranderen in verkapte nieuwe asielprocedures, zodat uitgewezen asielzoekers langer zullen blijven. Van rechters vraagt dit onderdeel van het voorstel iets verstrekkends: zij moeten straks binnen 48 uur beslissen over een verzoek om een voorlopige voorziening van een uit te zetten migrant. „De rechtspraak geeft aan dat de termijn niet of nauwelijks uitvoerbaar is”, aldus het rapport.

Een veelbesproken onderdeel is de verplichting voor EU-landen om elkaars terugkeerbesluit over te nemen. Als het ene land een asielzoeker weigert, moet het andere land dat óók doen. Dit om te voorkomen dat afgewezen asielzoekers in een ander land opnieuw asiel aanvragen. De IND voorspelt dat Nederlandse rechters niet snel genoegen zullen nemen met een terugkeerbesluit dat in een andere lidstaat is genomen, en alsnog willen toetsen of het besluit aan de Nederlandse eisen voldoet.

Lidstaten zullen ook asieldossiers met elkaar moeten gaan uitwisselen, onduidelijk is of dit mag en of dit zal leiden tot vertraging. Uiteindelijk zal het volgens de IND sneller zijn om zélf een nieuw besluit te nemen, dan zich te baseren op de uitkomst van een procedure in een andere lidstaat.

Al deze bezwaren leiden ertoe dat asielzoekers straks mogelijk langer in de opvang zullen verblijven, schetst de IND, „en daarmee [leidt] tot een toename van het aantal benodigde opvangplekken”. De dienst pleit ervoor om het voorstel aan te passen tijdens de lopende onderhandelingen in Brussel, om te voorkomen dat er straks Europese terugkeerregels worden ingevoerd die „niet helpend zijn voor een effectief terugkeerproces”.