Verwoestend vergisschot bij defensie

Gepubliceerd op: 26-10-2022

Verwoestend vergisschot bij defensie: ’Kon dochtertje niet uitleggen waarom papa bleef huilen’
Eerst de knal, dan de schrik en ten slotte de schuldvraag. Het komt nog steeds voor dat een militair per ongeluk zijn vuurwapen laat afgaan. Meestal met alleen een sterk verhaal tot gevolg, maar soms vloeit er bloed na zo’n ’ongecontroleerd schot’. In Irak overleefde een Nederlandse militair in augustus ternauwernood een verdwaalde kogel in de borst. Maandag boog de rechter zich over een ander schietincident waarbij een vinger werd afgeschoten.
Zes keer viel er dit jaar een vergisschot, gelost door een Nederlandse militair. Vier keer gebeurde dat in Nederland, twee in buitenlandse missiegebieden.
In de Máximakazerne in Badhoevedorp echoot op 8 oktober vorig jaar opeens een harde knal door de betonnen wapenruimte. Een van de marechaussees slaat zijn handen in elkaar om met omstrengelde vingers het bloeden te stelpen. Een collega grijpt naar zijn hoofd als hij merkt dat hij niets meer hoort. Een derde militair realiseert zich met een schok dat het zíjn Glock-pistool is dat zojuist is afgegaan. Hij steekt het terug in de holster en grijpt zijn telefoon om 112 te bellen, maar tussen de betonwanden krijgt hij geen bereik. De paniek is compleet.
Twee wachtmeesters van de Koninklijke Marechaussee (KMar) barstten maandag in huilen uit toen het incident voor de militaire rechtbank in Arnhem werd opgerakeld. Ze zijn nog steeds furieus op hun collega Kai V. De man die zijn wijsvinger kwijtraakte wil niet terug naar de kazerne zolang de aanstichter daar werkt.

Huilen
,,Mijn dochtertje van 2,5 kon ik niet uitleggen waarom papa bleef huilen”, vertelde hij. De andere collega bonkte zijn hoofd tegen de muur uit wanhoop over de piep in zijn oren die niet meer wegging. „Mijn vriendin herkent me niet meer.” Ook de dader zelf vocht tegen de tranen. Hij gaat te gronde aan schuldgevoel. „Sinds het schot ben ik mezelf niet meer. Het ergste vind ik de woede-uitbarstingen naar mijn dochtertje.”

"Mijn vriendin herkent me niet meer"
Ongecontroleerde schoten vormen een onuitroeibaar probleem bij de krijgsmacht. De procedures worden strenger, maar fouten gebeuren toch. Wel steeds minder. Dit jaar viel er zes keer een vergisschot. Vier keer gebeurde dat in Nederland, twee keer in buitenlandse missiegebieden. Vorig jaar werden er 17 ongecontroleerde schoten gemeld, in 2020 waren dat er 19. Dat is veel minder dan bijvoorbeeld acht jaar geleden. Toen ontsnapte er elke week wel onbedoeld een kogel uit een wapen: op de schietbaan, bij het ontladen, op een slaapzaal of in de achtertuin.
Het kan de beste overkomen. Oorlogsheld Marco Kroon schoot in Mali in 2016 per ongeluk een punt 50 machinegeweerkogel door drie tenten heen, zo bevestigde Defensie. In 2012 schoot de marine per abuis zelfs een 127 mm-granaat af met het boordkanon op een antipiraterijschip. Eind augustus werd een ongecontroleerd schot een militair van de de Luchtmobiele Brigade bijna fataal. In het Noord-Iraakse Erbil kreeg hij een kogel door de borst toen een collega zijn wapen ontlaadde. In kritieke toestand belandde hij in het ziekenhuis van Bagdad. Inmiddels is hij weer thuis.

Procedures
Defensie zet alles op alles om vergisschoten uit te bannen. Bij schietopleidingen is extra aandacht voor de procedures, zegt een woordvoerder. „Wanneer een militair procedurefouten maakt, krijgt hij extra instructie en mag pas weer met scherpe munitie werken als hij een toets heeft afgelegd.” Eenheden die dagelijks met vuurwapens werken, krijgen aangepaste ontlaadpunten. Blijkt er toch nog een kogel in het wapen te zitten, dan ploft die in een metalen buis zonder schade aan te richten.

"Wanneer een militair procedurefouten maakt, mag hij pas weer met scherpe munitie werken als hij een toets heeft afgelegd"
Het ene ongecontroleerde schot is het andere niet. In ernstige gevallen heeft de schutter met zijn vergiskogel zijn omgeving in gevaar gebracht. Dan doet de Kmar onderzoek en komt de dader voor de militaire rechtbank, zoals Kai V. Valt het schot tijdens een buitenlandmissie, dan is het rechtsomkeert naar huis en kan de schutter fluiten naar een medaille.

Ook als het schot viel zonder gevaar voor de omgeving, bijvoorbeeld als er een kogel in de veiligheidsbuis knalt bij het ontladen, heeft het incident gevolgen. Soms doet de Inspectie Veiligheid Defensie nader onderzoek. De militair loopt kans op een ’negatief ambtsbericht’ in zijn dossier.
Kai V. heeft al zo’n ambtsbericht aan zijn broek. Hij is naar huis gestuurd maar nooit geschorst en hij kreeg gewoon doorbetaald. De officier eist honderd uur werkstraf, want volgens hem is het ongeluksschot verwijtbaar. „Is iedereen ontladen”, werd er nog geroepen toen de marechaussees na de schiettraining de schoonmaakruimte in gingen. Dat hoorde Kai niet. Hij dacht dat het magazijn van zijn Glock leeg was en trok de slede naar achter, waardoor er een kogel in de kamer kwam. Toen raakte hij de trekker aan. Het pistool was toen niet naar de grond gericht.

Administrateur
Sébas Diekstra, reserve-overste en advocaat die het slachtoffer bijstaat, voegt toe dat er maar een paar veiligheidsregels zijn die een militair moet volgen bij het laden en ontladen van wapens. ,,Als je je daar strikt aan houdt, dan kan het eigenlijk niet fout gaan. Maar als je deze regels niet nauwgezet volgt dan kan het goed misgaan. Met desastreuze en blijvende gevolgen, zoals in deze zaak.”

„Na twaalf jaar dienst vertrouw je er toch wel op dat iemand de basics snapt”, zegt de wachtmeester die zijn vinger moet missen. „Hij is geen militair maar een gewapende administrateur met twee linkerhanden.”