Recherche marechaussee Coevorden zorgt voor doorbraak in Europese mega-mensensmokkelzaak

Gepubliceerd op: 6-5-2023

Recherche marechaussee Coevorden zorgt voor doorbraak in Europese mega-mensensmokkelzaak door piepklein detail te zien
Het was een enorme dreun die Europol uitdeelde afgelopen zomer: in een actie werden ‘enkele van de gevaarlijkste migrantensmokkelaars in de hele EU’ opgeveegd. En dat allemaal dankzij Drents speurwerk.
De feiten op een rij:

Drentse rechercheurs van de Marechaussee leverden de doorbraak bij het Europol onderzoek naar de top van de mensensmokkelaars in Europa

Dit zijn de belangrijkste resultaten
Op 3 juni vorig jaar claimde Europol een geweldig succes in de strijd tegen mensensmokkelaars. Bij acties in Oostenrijk, Duitsland, Hongarije, Roemenië, Servië en Nederland waren acht zogeheten kingpins gearresteerd; meest Syriërs, absolute kopstukken in mensensmokkelorganisaties, de onzichtbare topmannen die grof geld verdienen door vluchtelingen Europa binnen te brengen. In totaal werden bijna 140 verdachten gearresteerd. En bij 151 huisdoorzoekingen werd beslag gelegd op zo’n 900.000 euro aan bezittingen.

Het was de finale van het internationale justitieonderzoek Pathfinder, dat werd geleid door de Duitse autoriteiten, onder coördinatie van Europol. Door de samenwerking konden honderdvijftig lopende onderzoeken worden afgerond en werden zo’n veertig nieuwe onderzoeken gestart. Al met al ging het om tienduizend smokkelzaken die gelinkt konden worden aan de verdachten.

Het succes van Pathfinder was alleen maar mogelijk door de scherpe blik van de rechercheurs van de Koninklijke Marechaussee in Coevorden.

Balkanroute
Bijna een jaar eerder – in augustus 2021 – was de samenwerking gestart tussen de rechercheteams onder coördinatie van Europol, dat zijn hoofdkwartier heeft in Den Haag en dat de misdaadbestrijding ondersteunt van 27 EU-landen. Duitsland had de leiding gekregen over Pathfinder omdat daar nu eenmaal veel zaken liepen tegen de verdachten.

‘High Value Targets’ – zoals Europol de verdachten noemt – kwamen tijdens deze Operational Task Force in het vizier, die zo’n tienduizend voornamelijk Afghanen, Pakistanen en Syriërs Europa binnensmokkelden vanuit Turkije over de westelijke Balkanroute richting Roemenië, Hongarije, Oostenrijk, Duitsland en Nederland.

Daarvoor betalen vluchtelingen veel geld: tot wel 10.000 euro per persoon, ondanks de extreem slechte en vaak levensbedreigende omstandigheden waarin ze worden ondergebracht en gesmokkeld. De smokkelaars verdienden er tientallen miljoenen mee.

De betalingen vinden plaats via het zogenaamde ondergrondse financiële systeem van hawala .

De verdachten gebruikten social media platforms om reclame te maken voor hun illegale handel en om de familieleden van de migranten ervan te overtuigen dat hun smokkelmethode veilig was. Bendeleden moesten vertrouwen opbouwen bij migrantengemeenschappen om zoveel mogelijk migranten, onder wie minderjarigen, te rekruteren.

Dat deden ze onder meer door met korte video’s reclame te maken voor hun diensten en hun zogenaamd veilige smokkeldiensten te verkopen. Op sommige video’s waren vuurwapens zichtbaar. Bovendien werden veel van de migranten in levensbedreigende omstandigheden vervoerd, verborgen in bestelwagens en privéauto’s.

Simpele grenscontrole start Europol-samenwerking
Rechercheteams door heel Europa waren gestuit op het profiel van de allergrootste boef, van wie de identiteit maar niet werd achterhaald. Die zaken zaten daarom vast. ,,Maar nu ga ik mezelf even op de borst slaan, mag dat?”, zegt de fanatieke coördinator van het rechercheteam in Coevorden. ,, Operational Task Force Pathfinder is hier begonnen, in ons kleine Nederlandje”, lacht ze. ,,Gewoon bij een simpele grenscontrole.”

Door ,,gezond boerenverstand” van de teamleidster - die naast rechercheur ook melkveehouder is - werd de ware identiteit achterhaald van het kopstuk van dit smokkelnetwerk, waardoor het hele zootje kon worden opgerold. We spreken haar in het pand van de marechausseebrigade in Coevorden, dat een beetje slaperige indruk wekt met die strak geknipte hegjes ervoor en de traditionele vlaggenmast. Maar schijn bedriegt.

Startpunt was de aanhouding in november 2020 van drie Syriërs in een autootje in de buurt van aanmeldcentrum Ter Apel: één asielzoeker en twee begeleiders. Ze kwamen uit Breukelen. De bestuurder en de bijrijder bleken niks van doen te hebben met een smokkelorganisatie; het wegbrengen was een vriendendienst. De jongste barstte in tranen uit; hij had de dag erop een examen, dat hij niet meer ging halen. ,,Beetje lullig, ja, maar goed.”

De gesmokkelde bleek door Europa te zijn gereisd met vier andere illegalen, die in de gure herfstregen pardoes uit de auto waren gedonderd door hun smokkelaar nét over de Nederlandse grens bij Vaals, het zuidelijkste puntje van Limburg. Dikke ruzie was erover ontstaan met de smokkelorganisatie; want ze hadden immers betaald voor de reis tot Utrecht. Eén van de vier bleek een familielid te hebben in Breukelen. Die haalde hen op en gaf het viertal onderdak. Een van hen wilde daar echter niet langer blijven, maar wilde doorreizen naar Ter Apel, om asiel aan te vragen.

Het verdienmodel achter het 'rondpompen' van Moldavische 'asielzoekers'

De Koninklijke Marechaussee onderschepte een knalgele touringcar, waarmee grote groepen Moldaviërs afgeleverd werden bij het aanmeldcentrum in Ter Apel.

‘Zelfde modus-operandi’
In de telefoon van die asielzoeker werd het nummer gevonden van een man die de complete smokkelroute had geregeld. Dat nummer werd gedeeld met Europol, zoals dat standaard gebeurt. Juist dat mobiele nummer bleek heel erg vaak voor te komen in lopende rechercheonderzoeken in Duitsland, Oostenrijk, Hongarije, Roemenië en Servië. ,,Maar wie de persoon achter dat nummer was, niemand die het wist... Het was een hoofdrolspeler op de Balkanroute, waar rechercheteams uit heel Europa allemaal achteraan zaten.” Van deze zaak werd door de Drentse rechercheurs een informatiedossier gemaakt en ingeleverd bij de ‘Intelligence’-afdeling van de marechaussee, in de hoop dat zij er nog wat mee konden.

In maart 2021 kwam de teamleidster terug van een vakantie. Ze ontdekte dat tijdens haar afwezigheid weer een groepje asielzoekers was onderschept, die óók verklaarden pardoes over de grens uit de auto te zijn geschopt door de smokkelaar. ,,Zelfde modus-operandi.” Weer waren alle betrokkenen Syriërs. En ook in hun telefoons kwam precies datzelfde mobiele telefoonnummer voor, van die mysterieuze hoofdrolspeler in Europa, achter wie zoveel rechercheteams aan zaten. ,,Scherp blijven, jongens”, riep ze tegen haar team.

Als WhatsApp-profiel gebruikte die mysterieuze sleutelspeler een afbeelding van de Sphinx van Giza in Egypte. Abu Ahol, noemde hij zichzelf, ‘de Almachtige’. Piepklein stond in die afbeelding, in het Arabisch gekrabbeld: dit is mijn nieuwe nummer. En dat nummer begon met de landcode van Nederland: +31. De teamleidster en de tolk ontdekten het.

Nu had ze twéé zaken, die opvallende overeenkomsten hadden, plus een Nederlands nummer van de grote speler achter deze smokkelzaken. De teamleidster hoopte dat de intelligence-afdeling verder was gekomen in die tussenliggende maanden, maar die hadden zich gefocust op de bestanden van het gekraakte cryptotelefoonnetwerk EncroChat/ Sky ECC, waarmee de gesprekken van zo’n beetje half crimineel Nederland op straat lagen. ,,Die waren achter alle informatie van die omgevallen server aan.”

Dus wilde ze zélf een groot onderzoek optuigen. Dergelijke zware onderzoeken zijn eigenlijk niet voor haar rechercheteam in Coevorden, maar toch kreeg ze groen licht. ,,Dan bijt ik ook vast. We zeiden: we gaan nu starten, want heel Europa is op zoek naar deze man. En wij hebben twee incidenten. Plus een Nederlands nummer.”

Simkaart met Nederlands 06-nummer
De naam ‘Ahol’ bleek ook voor te komen in een rechercheonderzoek van haar collega’s op Schiphol. Dat onderzoek las ze minutieus. Aandachtig scrolde ze door de contactlijsten van elke in beslag genomen telefoon. In Rotterdam was op dat moment een rechercheonderzoek naar ‘Abu Ahol’ gestart op basis van informatie van het Team Criminele Inlichtingen (TCI), afkomstig van afgeschermde informanten. Steeds meer dossiers haalde ze erbij, ook uit Duitsland.

Uiteindelijk achterhaalde ze de ware identiteit van Abu Ahol. Voor het eerst was er een gezicht bij de onbekende verdachte. ,,Eind maart 2021 heb ik tegen de officier gezegd: ‘Ik weet wie het is!’

Volgens haar was ‘Abu Ahol’ een in Nederland uitgeprocedeerde Irakese asielzoeker, die in bezwaar was gegaan tegen de afwijzing dat hij niet in Nederland mocht blijven en daarna met onbekende bestemming was vertrokken. ,,Geen enkele rechercheur had ooit zijn gezicht gezien. Hij dook nergens op, deed alles op afstand, alleen maar via WhatsApp-gesprekken, nooit in beeld tijdens Facetime-belletjes. In 2020 was hij hier in Nederland, en dat heeft hem opgebroken.” Want blijkbaar kocht-ie hier destijds een Nederlands simkaartje.

In overleg met de officier van justitie - ,,We zijn twee handen op één buik” - werd besloten de informatie te delen via Europol met recherchecollega’s door heel Europa. In Duitsland en in Oostenrijk lagen tientallen rechercheonderzoeken tegen de verdachte te wachten op de onthulling van zijn identiteit.

De officier en de rechercheteamleidster toonden de naam en de foto van de verdachte tijdens een videomeeting onder leiding van Europol met opsporingsteams van onder meer Duitsland, Oostenrijk, Hongarije, Servië en Italië. De Italianen deden alsof de Drenten het volkomen bij het verkeerde eind hadden: ‘We lopen al heel lang achter die man aan, en dit is hem niet. Jullie zitten mis.’

De Italianen besloten uit tactische overwegingen niet samen te werken, maar Duitsland, Hongarije, Oostenrijk, Servië en de Koninklijke Marechaussee wél. ,,In die tijd werd de Balkanroute helemaal overspoeld door vluchtelingen. In het nieuws zag je mensenzeeën over landweggetjes gaan. In Europa kenden we zo’n dertien mensensmokkel-kopstukken, die aan die vluchtelingenstroom grof geld verdienden. En ‘mijn’ verdachte was de allergrootste. Daarom hebben we in Europa samen opgetrokken om te proberen al die dertien verdachten in één keer achterover te trekken. Om de Balkanroute een slag toe te brengen.”

De Drentse rechercheurs vonden het niet erg dat de Duitse federale politie het voortouw nam in de Operational Task Force .

Hoofdverdachte in eenvoudig huisje in Italië
De hoofdrolspeler werd aangehouden in januari 2022. In Italië. Hij zat verstopt in een eenvoudig huisje, samen met zijn broer. De telefoon waarop ze bereikbaar waren stond 24 uur per dag aan, een eindeloze stroom berichtjes van illegalen die contact zochten, stond op het beeldscherm.

,,Je moet natuurlijk niet de illusie hebben dat nu de Balkanroute niet meer bestaat”, zegt de teamleidster. ,,Maar het grappige van dit verhaal is dat je van één telefoonnummer tot wel negenhonderd smokkelincidenten komt, omdat je dit ene specifieke telefoonnummer telkens op verschillende plekken opduikt.”

Nee, uitgebreid gevierd heeft ze het succes niet met de Europol-partners. Tijdens een tripje naar München – meestal komen alle politieteams naar Den Haag, maar omdat er dit keer meer Duitsers waren dan andere nationaliteiten kwamen ze in München bijeen – zijn ze een keertje met elkaar naar een biergarten gegaan. Dat was de enige uitspatting. Een oorkonde van Europol, die kreeg ze wel.

,,Internationale samenwerking is gewoon een must. Ik zat laatst in een videoconferentie met rechercheurs uit heel Europa over de mensensmokkelroute naar Engeland: met een opblaasbaar bootje het Nauw van Calais over. Dan zie je hoeveel mensen betrokken zijn aan de opsporingskant. We moeten af van dat ‘enge’ denken: welk Nederlands belang hebben we? Nee, welk Europees belang hebben we! Doordat dat poppetje in Italië is opgepakt, hebben we ik weet niet hoeveel asielzoekers minder. We moeten Europees denken.”