Zijn Nederlandse grenscontroles een wassen neus? ‘Merken er amper iets van’

Gepubliceerd op: 2-6-2025

De proef met controles aan de Nederlandse grenzen is met zes maanden verlengd, maar nog steeds is de vraag hoe effectief ze zijn. PVV-leider Geert Wilders zette het geesteskind van zijn eigen minister Faber weg als een ‘cosmetische’ maatregel, en heel ver lijkt hij er daarmee niet naast te zitten. Ook vakbonden zijn sceptisch: „We doen iets meer, maar nog steeds weinig.”

De grenscontroles werden in december ingevoerd, voor een half jaar. Eind april maakte minister Marjolein Faber (PVV, Asiel en Migratie) in een brief aan de Kamer bekend dat de proef met nog eens een half jaar verlengd werd, omdat ‘irreguliere migratie’ een ‘voortdurende dreiging voor de openbare orde’ vormt.

Ook de komende zes maanden is de Koninklijke Marechaussee (KMar) met mobiele teams actief langs de grenzen met België en Duitsland, schreef Faber aan de Tweede Kamer. De verlenging kreeg amper aandacht, maar inmiddels zijn de schijnwerpers door uitspraken van PVV-leider Geert Wilders weer vol op de grenzen gericht. Die vindt de huidige controles bij lange na niet ver genoeg gaan en wil zelfs het leger inzetten.

Gigantische druk
De voorwaarden waaronder de proef nu verlengd is, zullen hem bepaald niet geruststellen. Opnieuw moet de marechaussee het controlewerk namelijk ‘binnen de bestaande capaciteit en middelen’ uitvoeren. En juist dat zorgt ervoor dat er niet veel personeel richting de grenzen kan, zegt Stefan Hop van ACOM, een vakbond voor defensiewerknemers.

„De organisatie staat al onder gigantische druk, en dan komt ook de Navo-top er nog eens aan, waarvoor alle verloven zijn ingetrokken. Daarna volgt de zomer, waarin medewerkers op vakantie gaan én er standaard veel drukte is op Schiphol. Dat neemt een grote hap uit de capaciteit. Dus het zal ook de komende maanden lastig worden.”

Een KMar-woordvoerder stelt dat de organisatie in reactie op de opdracht van de minister doet wat ze kan. „Dagelijks zijn mobiele teams op pad voor grenscontroles, maar dat was voordat de proef werd ingevoerd ook al zo. Het is wel iets meer nu, waar mogelijk zetten we capaciteit bij, maar cijfers kan ik daar niet op plakken.”

Sven Schuitema, voorzitter van vakbond Marver, zegt het zo: „Het is een van de vele taken die we als marechaussee hebben. We deden altijd heel weinig controles aan de buitengrenzen. Nu doen we iets meer, maar het is nog steeds heel weinig. De KMar doet er wel alles aan om meer grenscontroles te doen, maar er is simpelweg niet meer capaciteit dan er is.”

De situatie staat in schril contrast met die in Duitsland, waar Wilders in zijn plannen ook naar verwijst. Daar staan regelmatig lange files aan de grens, omdat de federale politie weer een grote controle houdt. Deze week meldde deze site nog dat de Duitsers zelfs helikopters inzetten, om mensen die illegaal de grens oversteken ook te kunnen verrassen op minder courante grensovergangen.

Nederland is een expliciete voorwaarde voor de controles juist het effect op de economie en verkeersstromen te beperken. „Ik hecht eraan te benadrukken dat de Nederlandse binnengrenscontroles tot nu toe niet hebben geleid tot een noemenswaardige verstoring van het grensverkeer”, schreef Faber in april aan de kamer.

De vraag is of dat ook niet komt omdat er nou eenmaal niet zo veel auto’s staande gehouden worden. Tussen december en maart (recentere cijfers zijn er niet) werden ongeveer 9900 voertuigen gecontroleerd, blijkt uit een eerdere Kamerbrief van Faber. Dat zijn er gemiddeld ongeveer honderd per dag.

In die drie maanden werd bij de controles in totaal ‘aan 250 unieke vreemdelingen de toegang tot Nederland geweigerd’, schreef Faber. Dat zijn er weliswaar iets meer dan in dezelfde periode een jaar eerder, toen waren het er 150. Maar het contrast met de resultaten bij de oosterburen is enorm.

‘Niet vol te houden’
Daar worden per wéék ruim 500 mensen tegengehouden, en onder het beleid van binnenlandminister Alexander Dobrindt, die de controles nóg verder opvoert, stijgt dat aantal naar 700 per week. Omgerekend naar een kwartaal zijn dat er zes- tot negenduizend.

Daarvoor betaalt personeel een hoge prijs. Uit een grote peiling onder politiemedewerkers blijkt dat zeventig procent vindt dat de extra controles door de grote werkdruk - en de taken die daardoor niet meer kunnen worden uitgevoerd - niet vol te houden zijn.

Wilders pleit er dus voor om de controles ook in Nederland fors op te hogen, en zelfs militairen in te zetten. De vakbonden zijn daar sceptisch over. Volgens Schuitema zijn de wettelijke mogelijkheden om dat te doen beperkt. Vakbondscollega Hop stelt daarbij dat het leger met de ‘dreiging uit het oosten’ wel iets beters te doen heeft.