‘Juist nu moeten we ons uitspreken’

Gepubliceerd op: 26-7-2025

De Defensieboot vaart op 2 augustus weer mee met de Canal Parade, tijdens Pride Amsterdam. Aan boord stappen tachtig opvarenden, zowel lhbti+’ers als sympathiserende collega’s. Volgens paradecommandant en brigadegeneraal bij de Koninklijke Marechaussee Sandra Keijer is de deelname van Defensie vooral in deze tijd heel belangrijk. “We grijpen veel aan om zichtbaar te zijn.”

Keijer is sinds 2011 paradecommandant op de Defensieboot. Met de zogeheten commandogroep is ze al maanden bezig met de voorbereidingen. “Het is altijd de kunst om de boot herkenbaar aan te kleden”, zegt ze. “We willen het ook een beetje sober houden, want het gaat vooral om onze mensen. Dit jaar hebben we een inflatable van vier meter hoog: een luchtmachtmilitair in vliegertenue.”

In de commandogroep zitten bestuursleden van SHK, het lhbti+-netwerk van Defensie. “Maar er zijn ook andere collega’s bij”, benadrukt Keijer. “Het is echt een defensiebrede organisatie. De eerste jaren trok de SHK de kar waar het gaat om lhbti+-beleid. Later kwam daar vanuit het Defensie Ondersteuningscommando financiële en logistieke ondersteuning bij.”

De animo in de organisatie om mee te varen is groot. Elk jaar melden zich binnen een paar dagen al zo’n honderdvijftig belangstellenden, terwijl er maar plaats is voor tachtig opvarenden. “We selecteren vooral op de meegestuurde motivaties”, zegt Keijer. “Die zijn vaak heel mooi. Bijvoorbeeld van iemand die streng gelovig was en niets met lhbti+’ers op had. Tot een naaste collega homo bleek te zijn. Daar heeft hij goede gesprekken mee gevoerd en nu willen ze samen meevaren. Dat is natuurlijk prachtig.”

Ook de Defensietop is altijd vertegenwoordigd. Dit jaar vaart secretaris-generaal Maarten Schurink mee. Hij is de hoogste ambtenaar van Defensie. “Hij heeft er zelfs zijn vakantie voor verzet”, zegt Keijer.

Afbraak van mensenrechten
In de Verenigde Staten worden transgender militairen momenteel ontslagen. “Onze achterban maakt zich daar veel zorgen over”, zegt Keijer. “Want ook in Nederland lijkt de acceptatie van trans personen af te nemen.” Er gaan daarom twee borden mee aan boord met de tekst: Can’t spell ‘military’ without ‘T’. Een verwijzing naar de t van transgender. Keijer: “Op Pride Washington liepen mensen daarmee rond. Ik vind het een mooi statement. Juist nu er zo'n afbraak is van verworven mensenrechten moeten we ons hier nadrukkelijk over uitspreken.”

De brigadegeneraal gaat op de werkvloer soms ook mee als er iemand als transgender uit de kast komt bij een commandant. “Maatwerk is dan het antwoord”, zegt ze. “In het begin adviseerden we om iemand die in transitie ging voor een functieduur, dus drie jaar, in de luwte te plaatsen. Maar sommigen hebben daar geen behoefte aan, die willen juist een drukke functie. Probeer je medewerker te ondersteunen met wat diegene nodig heeft.”

Lichtpuntjes
Keijer vertelt over de trans dochter van haar ex-collega die recent bij Defensie solliciteerde. Op haar eerste werkdag keek de leidinggevende in het dossier. Daar stond nog de mannelijke aanduiding. Vervolgens vroeg hij hoe ze aangesproken wilde worden. “Echt fantastisch dat mensen gewoon zo reageren”, vindt Keijer. “Dat zijn van die lichtpuntjes waar ik heel blij van word. Als organisatie moet je een veilige haven bieden. Dat moet de norm zijn. We hebben daarin de afgelopen jaren goede stappen gezet.”

'Als organisatie moet je een veilige haven bieden'

Toch is er nog een lange weg te gaan. Het doel van SHK is om zichzelf op te heffen als iedereen gelijkwaardig is en zo wordt behandeld. Het Defensienetwerk blijft zich hiervoor inzetten, onder meer door beleidsmatige advisering, onderzoek en met conferenties en evenementen. “We grijpen veel aan om zichtbaar te zijn”, zegt Keijer. “Denk aan de Internationale Coming-Out Dag en de Internationale Dag tegen homofobie en transfobie, of aan Roze Zondag op Kwaku. Met Dodenherdenking staan we bij het Homomonument in Amsterdam.”

'Onze militairen staan voor grote opgaven, dus het is van belang dat ze zichzelf kunnen zijn'

Scheldwoorden
Volgens Keijer is het ook belangrijk dat defensiemedewerkers zich meer bewust worden van de impact van een grap of opmerking. “Helaas zijn ‘homo’ of ‘mietje’ nog veel gehoorde scheldwoorden bij Defensie. Stop daar gewoon mee. Iedereen kan het verschil maken. Zeker leidinggevenden moeten hier alert op zijn. Onze militairen staan voor grote opgaven, dus het is van belang dat ze zichzelf kunnen zijn.”

In het verleden waren er veel negatieve reacties op de deelname aan de Canal Parade. “Dat individuele mensen er geen voorstander van zijn is prima”, zegt Keijer hierover. “Het gaat erom dat de organisatie dit belangrijk vindt en deze keuze maakt. Daarmee maken we het geheel alleen maar sterker.”

Kippenvel
De ‘act’ tijdens de vaart is het brengen van de eregroet. “Daar krijg je echt kippenvel van”, vindt Keijer. “Iedereen is aan het hossen en feesten. Ineens gaat dan de muziek uit en klinken de commando’s. We gaan staan en groeten. Het is even stil en dan zwelt het applaus aan. We krijgen altijd enorm veel waardering van het publiek. Dat is echt fantastisch.”

Tijdens de briefing voor het opstappen laat Keijer de opvarenden een stukje uit een podcast horen. Aan het woord is dan iemand die met buitenlandse gasten bij de Canal Parade was. Zij waren gevlucht vanwege hun geaardheid. “Die mensen huilden toen ze onze boot zagen”, vertelt Keijer. “Ze zeiden: 'wij worden in ons eigen land vervolgd en hier staan militairen ons gewoon de eregroet te brengen'. Dat is precies waar we het voor doen. Zoveel impact heeft het dus en daar mogen we heel trots op zijn.”

Strijder
Waarom heeft Keijer zich als hetero en cisgender (iemand van wie de genderidentiteit overeenkomt met het geboortegeslacht) bij SHK aangesloten? “Het gaat over mensenrechten”, legt ze uit. “En over mijn collega’s. Wat is mijn vrijheid waard als mijn collega niet vrij kan zijn? Ik vind het hartverscheurend als mensen met hun ziel onder de arm lopen of in de kast zitten. Daarnaast ben ik ook gewoon een strijder. Ik ga wel op die barricade staan.” Haar motivatie heeft ook te maken met haar visie op leiderschap. “Elke leidinggevende heeft hierin een verantwoordelijkheid. Op dit vlak vul ik dat alleen iets meer in dan de meesten.”

'Wat is mijn vrijheid waard als mijn collega niet vrij kan zijn?'

Van pioniers tot internationaal voorbeeld
SHK is het oudste netwerk ter wereld voor lhbti+-personeel. De oprichting in 1987 leidde tot nationale en internationale aandacht. In 2011 had Defensie voor het eerst een eigen boot. SHK nodigde toen een militair uit die in de Verenigde Staten vanwege zijn geaardheid was ontslagen onder het Don't Ask, Don't Tell-beleid. Lhbt’ers mochten volgens dat beleid alleen dienen zolang ze niet uit de kast kwamen. Later, tijdens het presidentschap van Barack Obama, adviseerde SHK de Amerikaanse denktank RAND Corporation. Dit droeg er aan bij dat Don't Ask, Don't Tell werd afgeschaft.