'Voor ons bestaat de tweede plaats niet' -50 jaar BSB-

Gepubliceerd op: 27-9-2025

Hoe handel je als marechaussee in het heetst van de strijd? In deze rubriek vertellen collega’s over een bijzonder moment dat ze hebben meegemaakt. Een moment waarbij het er echt op aankomt.

Het is 1975 als de Brigade Speciale Beveiligingsopdrachten (BSB) wordt opgericht. Destijds als eenheid die optreedt tegen terroristisch en crimineel geweld, waar Europa en dus ook Nederland dan door geteisterd worden. De BSB vult zo het gat in de geweldsspiraal tussen de al bestaande Bijzondere Bijstandseenheden, de mariniers en de arrestatieteams van de politie. Morgen viert de club zijn 50-jarig jubileum. Oud-brigadeadjudant Ruud en zijn opvolger Tom zagen hoe de eenheid zich ontwikkelde tot hechte groep professionals die steeds wat verder uit de mist tevoorschijn kwam. In deze speciale editie van ‘als het erop aankomt’ blikken zij terug op hun loopbaan, hoogtepunten en de ontwikkelingen die de BSB door de jaren heen doormaakte.

Hoe kwamen jullie bij de BSB terecht?
Ruud: “In 1983 ging ik naar een luchtmachtshow op Vliegbasis Deelen. Er stond ook een stand van de Marechaussee. Daar lag een papieren KMar-krant en op een van de laatste pagina’s stond een kleine advertentie: ‘Speciale eenheid zoekt mensen’. Een karakteristieke adjudant met grote snor bij die stand zei: ‘Dat is de BSB, jongen. Dat gaat jou niet lukken’. Maar ik moest en zou die eenheid in. Punt. Ik heb vervolgens mijn initiële opleiding gedaan, heel kort gewerkt bij Paleis Noordeinde en ben daarna als 20-jarige bij de BSB terechtgekomen. Ik heb op alle afdelingen gewerkt en ben uiteindelijk 6 jaar brigadeadjudant geweest. Het laatste jaar werkte ik in de nieuwe BSB-functie van zorgcoördinator. Een paar weken geleden ging ik met Functioneel Leeftijdsontslag (FLO).”

Tom: “Ik werkte als burger bij een bedrijf in de beveiliging. Dat was van een oud-BSB’er. Destijds kwamen er weleens ex-collega’s van hem langs om een bakkie te doen. Ik vroeg aan hem: ‘Wat zijn dat voor lui?’ Hij zei: ‘Die zijn van de BSB. Daar kom jij nooit bij’. We hebben toen gewed. Na een sollicitatie bij de Marechaussee heb ik een aantal jaar op Schiphol gewerkt en ben ik in 2002 operationeel gestart bij de BSB. Ik was toen 26 jaar. In totaal heb ik 5 verschillende afdelingen doorlopen. Mijn huidige baan als brigadeadjudant voelt als een kroon op mijn werk."

Welke momenten uit je loopbaan blijven jullie altijd bij?
Ruud: “Wij waren als BSB vaak in voormalig Joegoslavië om VIP’s te beveiligen, zoals de leden van het Koninklijk Huis en de Eerste Kamercommissie. Wat ik bizar vond in die tijd, was de gruwelijkheid van de oorlog. Dat is niet te bevatten. Onze VIP’s bezochten daar massagraven en wij gingen dan mee. Dat was een totaal andere blik op het werk. We liepen door mijnenvelden en zagen letterlijk hopen mensen liggen.”

Tom: “Na mijn eerste uitzending naar Bosnië zijn er allerlei militaire missies bijgekomen, zoals Irak in 2004. Als jonge gast ging ik, met alle dreigingen van dien, mee naar het paleis van Saddam Hoessein (hij werd een jaar eerder gevangengenomen, waarna zijn paleis diende als Amerikaanse basis, red.). We waren daar gestationeerd om met een team van 7 Nederlanders een generaal te beveiligen. Iedere dag waren daar aanslagen. Het gekke was dat dat het nieuwe normaal werd. Als je ’s ochtends met Amerikaanse beveiligers aan tafel zat en je zag hen in de middag lopen met een rouwband, wist je dat er iemand overleden was. Dat is een hele gekke en confronterende wereld als je uit het veilige Nederland komt.”

Ruud: “Een van de vele dingen die mij verder is bijgebleven, is de ramp met de MH17. We moesten op de crashsite forensisch onderzoekers beveiligen. Ongewapend en in vijandelijk gebied. 2 weken voordat de vakantie begon, werd er op de knop gedrukt met de verwachting dat er 60 personen zouden opdraven op de kazerne. Deze stonden er ook. Uiteindelijk gingen er 40 die kant op. De overige 20 waren enorm teleurgesteld dat ze niet mee mochten. Dat zegt iets over de personen die bij de BSB werken. Iedereen moest z’n vakantie cancelen en niemand vond dat erg. De kapotte vliegtuigonderdelen maakten indruk en de geur daar vergeet ik nooit meer. Maar het was ook dankbaar werk.”

Wat waren jullie hoogtepunten bij de BSB?
Ruud: “Voor mij was het één groot hoogtepunt. Het is een hogesnelheidstrein die nooit stopt. Soms merk je even hoe het is om op het perron te staan, als je vakantie hebt bijvoorbeeld. Daarna vlam je er weer in en ga je door. 24/7.”

Tom: “Voor mij zijn de uitzendingen hoogtepunten. Je bent dan vaak druk bezig met je taak, maar hebt ook een vorm van rust, reinheid en regelmaat. Maar ook het kameraadschap; samen de schouders eronder. Ik ben een gelukkig mens. Daar speelt de BSB een hele grote rol in.”

Hoe heeft dit werk jullie gevormd?
Ruud: “De ruim 40 jaar dat ik bij deze eenheid zat, hebben mij gemaakt tot wie ik nu ben. Ik ben getraind en opgevoed door deze wereld. Ik heb geleerd over structuur en ‘what if-scenario’s’. En ook dat je nooit meer geweld moet inzetten dan nodig is. Verder heb ik veel gezien, meegemaakt en beleefd. Uiteindelijk betaalde ik daar in 2009 de prijs voor in de vorm van PTSS. Het ging om spanningen die ik niet goed genoeg heb verwerkt.”

Tom: “Dit werk vormt je als mens, collega, vader en partner. Bij de BSB worden we constant blootgesteld aan problemen die opgelost moeten worden. Je raakt hier intrinsiek gemotiveerd om problemen aan te gaan. We accepteren het liefst niet dat iets niet lukt. In deze tijd, waarin alles draait om de spelcomputer, probeer ik dat ook mee te geven aan mijn kinderen. Als je daarnaast kijkt naar de zaken waar wij ons druk over maken in Nederland, denk ik soms: ‘Zit niet zo te zeuren’. Het afbreukrisico is dat je snel wat van mensen vindt die zich bijvoorbeeld wél druk maken om een rood stoplicht in het verkeer. Daar moet je voor oppassen.”

Hoe typeren jullie de BSB als eenheid?
Ruud: “Iedereen die hier werkt maakt deel uit van de BSB-familie. Het specialisme op de werkvloer is echt extreem groot. Een BSB-operator heeft alle vinkjes op groen. Altijd direct klaar voor inzet. Opwerkperiodes kennen we niet. En als iemand iets niet voor elkaar krijgt, is het binnen 10 minuten door een ander opgelost. Vertrouwen is hier heilig. Dat is ook de kracht van de eenheid. Maar als jij denkt dat je het alleen fikst; kansloos verhaal. Iedereen hier heeft een bepaalde drive. We doen dingen die anderen voor ondenkbaar houden. We halen altijd goud, de tweede plaats bestaat niet.”

Tom: “Niemand loopt hier in uniform en iedereen weet wat ze aan elkaar hebben. Rangen zijn geen macht. Dat is onze cultuur. Je hebt een heel kleurenpalet aan verschillende karakters die de kwaliteit van het product bepalen. Hier bestaat onverwijld kameraadschap, kunnen we elkaar direct aanspreken, pakken we leiderschap en accepteren we dat van een ander. En als Ruud mijn ‘6 uur’ heeft, vertrouw ik daar blind op. Dat, terwijl je omringd bent door een stel gelijkgezinden, zorgt ervoor dat je met elkaar een jongensbroek schrijft."

Wat is het beeld dat men heeft over de BSB?
Ruud: “Vroeger was het stil over ons. Maar, als er in de krant stond: ‘De politie heeft dit of dat gedaan’, waren we er vaak bij betrokken. Onbekend maakte ook onbemind, want andere collega’s zaten echt niet te wachten op de BSB. Niemand wist wat we precies deden en terwijl men in de rij stond voor een paperclip, kregen wij de ene na de andere dikke gepantserde auto. Dat schepte verwarring. We kregen daar ook een bepaalde attitude van. Er hing een mist om ons heen. Uiteindelijk brachten De Telegraaf, de Nieuwe Revue en Panorama een item over ons. Pas daarna wist Nederland echt wie wij waren. Begin jaren 2000 kwamen we meer in de openbaarheid.”

Tom: “Er zaten vroeger mensen bij de club die de BSB door die geslotenheid in een stigma hebben geduwd. We zouden niet sociaal en vriendelijk zijn. Dat vind ik jammer, want ik merk dat als brigadeadjudant nu soms nog steeds. Je kunt iets niet vertellen vanwege een embargo dat erop rust, maar er werd bijna een sport van gemaakt om je vreemd te gedragen ten opzichte van andere collega’s binnen de Marechaussee. Uiteindelijk zijn we gewoon een brigade, wonen we niet in een grot en noemen onszelf geen Batman.”

Welke andere grote veranderingen hebben jullie gezien in de afgelopen jaren?
Ruud: “Toen ik begon, bestond de eenheid uit zo’n 36 personen. Dat zijn er inmiddels honderden. Van 3 of 4 specialismen toen, zitten we op 30 nu. Dat is een doorlopend proces geweest. Zo kwam er begin jaren 90 een observatieteam, later een plaatsingsteam en daarna nog duik- en intellteams. Er is bijna niks dat we niet kunnen.

We hebben de mensen, kwaliteit en drive die nodig zijn om iets nieuws te ontwikkelen. Wij pakken nieuwe zaken op voor de Marechaussee en delen die daarna ook graag. Inmiddels werken we ook met drones en zijn we doorontwikkeld op medisch gebied met een eigen skillslab. We werken in gebieden waar geen ziekenhuizen staan en nemen medische zorg mee in de vorm van een medic. Daarnaast zijn voor dit werk getraind en doen ons ding, maar blijven we wel mensen. Er is nu ook veel meer focus op mentale zorg.” (Daar won Ruud eerder de Maarten Rijkenbarg Award mee, red.)

Welk advies hebben jullie voor collega’s die ook naar de BSB willen?
Tom: “Mij gewoon bellen of mailen. Je krijgt dan antwoord op al je vragen. Kijk ook vooral eens op www.werkenbijdefensie.nl bij (online) events onder het kopje ‘Voorlichting BSB’.”

Tot slot: wat betekent dit gouden jubileum voor jullie?
Ruud: “Dit is een mijlpaal in de geschiedenis van de eenheid. Ik ben dankbaar voor iedereen die deze eenheid heeft gemaakt tot wat ze nu is. En aan wie haar toekomst draagt: koester het verleden en bouw met vertrouwen verder aan wat komen gaat.”

Tom: “Voor iedereen is de BSB een eigen beleving. Zo’n 50-jarig bestaan brengt al die exoten bij elkaar. Meer plezier dan op 26 september gaan we niet meemaken.”

Oproep:
Ben of ken jij een collega die iets bijzonders heeft meegemaakt tijdens de dienst? Een moment waarbij ‘het erop aankwam’? Laat het ons weten via kmarmagazine@mindef.nl.