Data politie, douane en gemeenten goudmijn voor criminelen

Gepubliceerd op: 21-6-2025

Het rekruteren van ’platte petten’ gebeurt zelfs via informatiemakelaars uit de onderwereld. Hoe veilig is vertrouwelijke informatie nog? En wat is de schade bij lekken?

Maar liefst 101 keer grasduinde een medewerkster van de afdeling Toezicht en Handhaving gemeente Amsterdam in 2023 en 2024 ongeoorloofd in overheidssystemen, zoals de Rijksdienst voor Wegverkeer. Ze kon volslagen ongehinderd haar gang gaan.

Celstraf voor corrupte Amsterdamse boa die adressen bij kentekens leverde

Data gaf de 60-jarige Christina S. volgens de Rijksrecherche door aan zware criminelen of ’informatiemakelaars’. Saillant detail: een van haar vijf kinderen wordt zelf verdacht van een liquidatie.
Het lekken in ruil voor geld bleef niet zonder gevolgen. Met behulp van de vertrouwelijke gegevens konden criminelen opponenten opsporen en andere klussen klaren. Ze pleegden aanslagen op woningen en waren betrokken bij schietpartijen. Zelfs bij de beroving van een juwelier, die gevolgd werd nadat criminelen gps-zenders onder de auto hadden geplaatst. Het Openbaar Ministerie eiste begin mei vier jaar
cel.

Corrupte Amsterdamse boa leverde criminelen adressen bij kentekens: ’Weet niet wat me bezielde’

Vijf dagen later was het weer raak. Dit keer liep een 46-jarige ambtenaar van de gemeente Amsterdam tegen de lamp. Ook hij wordt ervan verdacht dat hij langere tijd op verzoek van anderen adressen opzocht in de gemeentesystemen. En ook hier werden volgens het OM bomaanslagen gepleegd op woningen op basis van de verstrekte informatie. De gemeente Amsterdam bleek op pijnlijke wijze
geïnfiltreerd te zijn. Hoeveel lekken zijn nog niet opgemerkt?

Gemeente Amsterdam geïnfiltreerd door bendes: weer ambtenaar opgepakt voor lekken adressen

De Rijksrecherche is het belangrijkste wapen tegen corruptie. De dienst draaide tussen 2021 en dit jaar maar liefst 118 onderzoeken naar het lekken van vertrouwelijke informatie door ambtenaren en naar ambtelijke corruptie waarbij sprake was van omkoping.

Douanier (36) in Maastricht opgepakt om corruptie: ’Schending van ambtsgeheim’

De rotte appels zitten overal, blijkt uit gegevens van de Rijksrecherche. Op 22 april nog werd een 36-jarige douanier uit Brunssum opgepakt voor ambtelijke corruptie en schending van het ambtsgeheim. De Rijksrecherche doet nog onderzoek naar de man, die op de luchthaven van Maastricht werkte en vluchtgegevens van personen zou hebben doorgegeven.

Griffier rechtbank Rotterdam aangehouden om schending ambtsgeheim en computervredebreuk

Zelfs de rechtspraak is niet schoon. De aanhouding van een 36-jarige griffier van de rechtbank Rotterdam op verdenking van schending van het ambtsgeheim en computervredebreuk in juli vorig jaar sloeg in
als een bom binnen de rechtspraak. Maandag verschijnt de verdachte voor de rechter.

De Marechaussee bleef corruptieschandalen bespaard. De KMAR laat weten dat er in de laatste drie jaar geen leden van de dienst zijn opgepakt voor lekken of omkoping.

Drugshandel is vaak de rode draad bij lekken en corruptie.

Waarom azen criminelen op vertrouwelijke informatie? Uit Rijksrechercheonderzoeken is gebleken dat criminelen voor het slagen van hun operaties sterk afhankelijk zijn van vertrouwelijke data uit overheidssystemen. Adresgegevens van opponenten, kentekens van auto’s van opsporingsambtenaren of andere criminelen, informatie over containers in havens: het biedt extra kansen om tegenstanders uit
te schakelen of transporten te laten slagen. Drugshandel is vaak de rode draad bij lekken en corruptie.

Rapport waarschuwt voor infiltratie onderwereld in ambtenarij: ’Corrumperen blijkt verdienmodel voor criminaliteit’

De laatste jaren ziet de Rijksrecherche een duidelijke professionalisering van de informatiestroom van ’platte petten’. Zo zijn er informatiemakelaars: criminelen die een verdienmodel hebben gemaakt van het benaderen van ambtenaren en het handelen in overheidsinformatie. Ze voelen feilloos aan wie in een kwetsbare positie zit door bijvoorbeeld schulden. Omdat de ambtenaar niet rechtstreeks contact heeft met een crimineel, is hij of zij een stuk onvoorzichtiger.

Hoogleraar Integriteit Rob van Eijbergen zegt dat de 118 onderzoeken niet representatief zijn voor de totale omvang van de corruptie. „Er is veel te weinig capaciteit om corruptie en lekken van informatie aan te pakken. Het vergt bovendien een heel ander specialisme dan het gewone politiewerk.”
Daarnaast is er volgens de hoogleraar een groot grijs gebied, dat niet is terug te zien in de cijfers. „Bijvoorbeeld cliëntelisme, waarbij lokale bestuurders of raadsleden te dicht op de burgers staan en gunsten en diensten verlenen. Ook criminelen profiteren daarvan.”

’Gevaar van corruptie en lekken onderschat’
Het gevaar van corruptie en lekken van informatie wordt volgens Van Eijbergen, die veel integriteitsonderzoeken doet voor de overheid, echt onderschat. „Er is veel naïviteit. Er zijn onvoldoende antennes bij organisaties om het te herkennen. Door de enorme krapte op de arbeidsmarkt in bijvoorbeeld het veiligheidsdomein, wordt ook de lat duidelijk lager gelegd bij het screenen van een sollicitant.”
Nederland is volgens Van Eijbergen in zekere zin een narcostaat geworden. „Ondermijning is een levensgroot probleem geworden en er is grote vermenging van de boven- met de onderwereld.’’

Crimineel pakt kleinere vissen
De corruptiespecialist ziet een duidelijke trend. „Criminelen benaderen direct of indirect meer en meer ambtenaren ’in de marge’. Niet meer alleen sleutelfiguren.”
Dus niet de chef bij de douane, maar iemand die in de surveillance zit. Of de boa in plaats van de wethouder. „De kleinere vissen kunnen even belangrijk zijn qua informatie”, zegt Van Eijbergen.
Ze zijn makkelijker te corrumperen omdat ze minder sterk in hun schoenen staan, makkelijker te benaderen, vaak niet of slecht worden gescreend en onvoldoende getraind en voorbereid op omkooppogingen.

Het Parket-Generaal van Openbaar Ministerie is meermalen nadrukkelijk gevraagd om vragen over corruptie- en lekonderzoeken van de Rijksrecherche te beantwoorden, maar weigerde dat.