‘Simpel: de paal zegt groen of rood’

Gepubliceerd op: 30-8-2025

Politie Amsterdam neemt nieuwe selectiepaal in gebruik, die etnisch profileren moet tegengaan: ‘Simpel: de paal zegt groen of rood’
De Amsterdamse politie heeft een nieuwe tool in gebruik genomen voor controles op personen of voertuigen: de zogenoemde selectiepaal. Experts staan er niet per se negatief tegenover, maar zetten wel vraagtekens bij de praktijk: ‘Of het werkbaar is, moet nog blijken.’

De selectiepaal, die vorige week werd onthuld, is bedoeld als extra hulpmiddel om ‘aselectief fouilleren en controleren makkelijker te maken,’ aldus de politie. Dat werkt als volgt: burgers moeten tijdens (verkeers)controles zelf op de rode knop boven op de paal drukken, waarna er een rood (controle) of groen (geen controle/doorlopen) signaal volgt. Volgens politiechef Peter Holla gaat de paal helpen, ‘door te laten zien dat selectie puur willekeurig gebeurt’.

De selectiepaal kan worden ingezet tijdens reguliere controles zoals verkeerscontroles, (kluis)controles op scholen en controles bij veiligheidsrisicogebieden. Daarbij blijft de politie ‘uiteraard’ wel de bevoegdheid houden om iemand ook zonder rood licht van de paal te controleren, bijvoorbeeld bij verdacht gedrag, zo wordt verduidelijkt.

Discutabel
Jaïr Schalkwijk van de organisatie Controle Alt Delete, die zich inzet voor eerlijke en effectieve wetshandhaving en tegen etnisch profileren, noemt de paal interessant. “Het is een goede zaak dat de politie hiermee laat zien dat ze de problemen rond etnisch profileren zelf ook wil tegengaan,” zegt hij.

Quote
‘Op een drukke straat in Amsterdam kun je niet iedereen langs zo’n paal sturen, toch?’

“Maar de vraag is wel: hoe ga je dit in de praktijk doen? Op een drukke straat in Amsterdam kun je niet iedereen langs zo’n paal sturen, toch? En als dat niet lukt, blijft het willekeurige karakter alsnog discutabel.” Bovendien, zegt Schalkwijk, ís de politie wettelijk al verplicht om aselectief te werken, met of zonder paal. “De vraag blijft wat de paal dan toevoegt.”

Schalkwijk noemt het problematisch dat kluiscontroles op scholen ‘in één adem worden genoemd met verkeerscontroles en veiligheidsrisicogebieden’. “Dit suggereert een normalisering van politie-inzet in onderwijsinstellingen. Politieagenten horen niet thuis op scholen.”

Politiewetenschapper Jaap Timmer noemt het ‘te waarderen dat de politie zoekt naar oplossingen voor vermeende selectiviteit’, maar plaatst ook kanttekeningen. “De nadruk ligt duidelijk op transparantie. Ik denk dat je dit naast een hulpmiddel ook kunt beschouwen als een publieksvriendelijke actie om de burger te betrekken bij het controleproces. Of het echt werkbaar is, moet nog blijken.”

Proef
De Amsterdamse politie zelf ziet de praktische bezwaren niet zo scherp. “De paal wordt natuurlijk niet overal gebruikt,” legt een woordvoerder uit. “Maar bijvoorbeeld bij een steeg op de Wallen of in een ander veiligheidsrisicogebied, dan kan het handig zijn om mensen via de paal een willekeurige check te laten ondergaan. Dat betekent niet dat iedere passant altijd langs zo’n paal hoeft. Het gaat om situaties die erom vragen.”

De paal is overigens niet helemaal nieuw. In 2022 liep werd tijdens een proef rondom preventief fouilleren al gewerkt met een eerdere versie. Het apparaat is sindsdien gebruiksvriendelijker gemaakt. “Hij is hufterproof en makkelijk verplaatsbaar. Collega’s kunnen hem aanvragen voor verschillende soorten acties,” aldus de woordvoerder. Er zijn nu acht exemplaren beschikbaar.

Een goed gesprek
Aan de paal zit ook een luchtig element, aldus de woordvoerder. “Wij zeggen: druk maar op die knop en dan zegt de paal groen of rood. Simpel. Iedereen kan de uitkomst zien en je voorkomt aantijgingen dat de controle niet willekeurig was.”

Quote
‘Die paal kan een leuke interactie tussen politie en burger op gang helpen, een goed gesprek’
In die ‘luchtigheid’ ziet politiewetenschapper Timmer ook wel heil. “Ik stel mij zo voor dat die paal best een leuke interactie tussen politie en burger op gang kan helpen, een goed gesprek. Dat is ook al winst.”

Maar, aldus de Amsterdamse politie: “Als iemand bijvoorbeeld wegrent of iets anders opvallends doet, kunnen we die persoon uiteraard ook controleren. De paal bepaalt, ja, maar alleen bij reguliere controles.”